Bismillah, vas-salātu vas-salāmu ‘alā rasūlillāh, ammā ba’d.

Avvalo, chet eldan keltirilgan yemlarning tarkibida harom narsa bormi yo‘qmi — bu aniqlanishi kerak. Nima bor u yemning ichida, nimasi bilan harom bo‘lyapti?

Agar tovuqlarning axlati nazarda tutilayotgan bo‘lsa, bu narsa – ya’ni, go‘shtli yemlarni iste’mol qilgan hayvonlarning chiqindilari – aslida tohir (pok) bo‘ladi, degan rojih (ustun) fatvo mavjud.

Shuning uchun bu holat yengil (sahih) deb qaraladi. Ya’ni, baliqlar ularni yegandan keyin bevosita haromga aylanmaydi. Bu yerda “istihola” degan masala bor. Ya’ni, bir narsa o‘z holatidan chiqib, boshqa holatga o‘zgaradi. Masalan, daraxt tagiga axlat qo‘yilsa, daraxt uni ildizi orqali o‘zlashtiradi va meva beradi. Bu meva halol hisoblanadi.

Shu kabi, baliq ham tovuq axlatini yoki boshqa shubhali yemni iste’mol qilsa, u yem baliq go‘shtiga aylanayotganda tarkibi o‘zgaradi. Bu kimyoviy o‘zgarish orqali boshqa holatga o‘tadi. Ya’ni, yem boshqa narsa, go‘sht esa boshqa. Bu esa istihola hisoblanadi.

Agar qalbingizda bir gumon bo‘lsa, ya’ni bu narsani yemaslikka moyil bo‘lsangiz, taqvo nuqtayi nazaridan uni yemang. Ammo aslida, bu holat istihola bo‘lganligi uchun “bu harom” deb qat’iy aytolmaymiz.

Boshqalar bu baliqni yesa, unga nisbatan inkor qilib bo‘lmaydi. Chunki bu istihola masalasiga kiradi. Ya’ni, bir narsa o‘z asl holatini yo‘qotib, boshqa bir shaklga kirgan bo‘lsa, u endi avvalgi holatda emas.

Ammo ochiq-oydin harom narsa, masalan cho‘chqa go‘shti olinib, maydalab baliqlarga yedirilayotgan bo‘lsa – bu boshqa masala. Bunday holatda musulmon kishi albatta undan chetlanadi.

Vallohu a’lam.