Qarzga olingan puldan, foyda chiqarib berish hukmi.

Nashr sanasi: February 25, 2025

Ko'rilgan: 26

Savol :

Ustoz, otam singillaridan 10 000 dollar olib ish boshlagan edilar. Bundan tashqari, ular kafillik qilib, singillarining mashinasini ham ishdagi sheriklari nomiga o‘tkazib berishgan. Olingan pulning sheriklik yoki qarz ekani oldindan kelishilmagan. Ammo bundan oldin ham otam singillaridan pul olib, ularga foyda chiqarib berganlar. Bu safar ham “foydalanib tur” deb, ularga 1200 dollar atrofida pul berilgan. Keyinchalik hamma sheriklari otamni aldab, pullarini olib qochib ketishdi. Sheriklarning aka-ukalari esa bu pulni o‘z zimmasiga olib, uzoq muddatda qaytarib berishga rozi bo‘lishdi. Bugun otamning singillari pulni sheriklik uchun emas, qarz sifatida berganini aytishmoqda. Holbuki, ular oldin foyda olishgan. Bunday holatda otam bu pulni qaytarib berishlari kerakmi? Agar bu pul qarz deb hisoblansa, ilgari foyda sifatida berilgan pullar qarz o‘rniga o‘tadimi?

Javob :

O’xshash savol-javoblar

Javobning qisqacha mazmuni: Agar oldindan aniq kelishuv bo‘lmagan bo‘lsa, olingan pul qarz hisoblanadi. Ortiqcha pul talab qilish ribo hisoblanadi.

Bismillah,

Alloh ta’ologa hamdlar, undan keyin payg’ambar bo’lmaydigan payg’ambarga, uning oilasi, sahobalari va to qiyomatgacha ularga yaxshilikda ergashganlarga salavot va salomlar bo’lsin.

Sizning savolingizda aytilganidek, otangiz singillaridan pul olib, ularga foyda berib kelgan, lekin bu pulning qarz yoki sheriklik ekani aniq kelishilmagan. Shariat bo‘yicha, agar kelishuvda pulning muzoraba (sarmoyali hamkorlik) yoki sheriklik uchun berilgani aniq belgilanmagan bo‘lsa, u avtomatik ravishda qarz hisoblanadi.

Agar kelishuv aniq bo‘lmasa, bu pul shariatda qarz hisoblanadi

Muzoraba yoki sheriklik bo‘lsa, oldindan aniq kelishuv bo‘lishi shart edi:
- Foyda qanday bo‘linadi?
- Ish yurituvchi va kapital egasi o‘rtasidagi shartlar qanday bo‘ladi?
Agar hech qanday kelishuv bo‘lmagan bo‘lsa, bu pul shariat bo‘yicha qarz hisoblanadi. Qarzdan foyda olish esa ribo sanaladi.

2. Qarzdor pul egasiga ortiqcha pul bera olmaydi, chunki bu ribo bo‘ladi
Shar’iy qoida:

“Har qanday qarz foyda keltirsa, u ribo hisoblanadi.” (Fiqhiy qoidalar)

Singillari ilgari foyda sifatida 1200 dollar olgan bo‘lsa, bu pul qarzning bir qismi deb hisoblanadi.
10 000 dollar berib, undan 1200 dollar foyda olgan bo‘lsa, qolgan qarz miqdori 8 800 dollar bo‘ladi.
Qo‘shimcha foyda talab qilish shariat bo‘yicha ruxsat etilmaydi.

3. Kafillik bo‘yicha hukm

Otangiz singillarining mashinasini kafillik bilan ish yuritgan sheriklari nomiga o‘tkazib bergan bo‘lsa, shariat bo‘yicha kafil o‘z zimmasiga olgan majburiyatni bajarishi kerak.
Kafillikka kirgan odam javobgarlikdan qochib keta olmaydi, chunki shariatda kafil bergan kafilligi uchun javobgar bo‘ladi.
Bu holatda otangiz moliyaviy zarar ko‘rgan bo‘lsa ham, o‘zining zimmasidagi burchni to‘lashlari lozim.

Xulosa:

Agar oldindan aniq kelishuv bo‘lmagan bo‘lsa, olingan pul qarz hisoblanadi.
Qarzdor oldin singillariga foyda sifatida bergan 1200 dollarni qarzning bir qismi sifatida hisoblab, qolgan qarzni qaytarishi kerak.
Qo‘shimcha foyda talab qilish ruxsat etilmaydi, chunki bu ribo sanaladi.
Kafillik masalasida otangiz o‘z zimmasiga olgan mas’uliyatni ado etishi kerak.
Agar ilgari ribo xatoligi sodir etilgan bo‘lsa, bu ishni to‘xtatish, tavba qilish va Allohdan mag‘firat so‘rash lozim.

Vallohu A’lam.

Javob muallifi:

Ustoz Yusuf Davron

Maqola foydali bo’ldimi?

Yo’nalishlar

Bizga bog’laning