Bismillah,

Alloh taologa hamdlar, undan keyin payg‘ambar kelmaydigan oxirgi payg‘ambar, uning oilasi, sahobalari va qiyomatgacha ularga yaxshilik bilan ergashganlarga salovot va salomlar bo’lsin.

Fazl — arab tilida “faḍola” (فَضَلَ) so‘zidan olingan bo‘lib, “ortiqchalik”, “ziyodalilik” degan ma’noni anglatadi. Ya’ni, inson zimmasiga vojib bo‘lmagan, lekin u bajargan ortiqcha yaxshilik — fazl deyiladi.

Masalan, biror kishiga tarozida to‘g‘ri o‘lchab berish adolat bo‘ladi. Ammo o‘lchovga yana bir oz qo‘shib, ustidan ortiqcha berish — bu fazl hisoblanadi. Dehqonlarning “tarozida o’lchayotganda ortiqcha ustidan tashlash” odati ham shunga misol bo‘ladi — bu ortiqcha yaxshilikdir.

Fazl faqat mol yoki o‘lchovda emas — xulqda, xizmatda, yordamda, va hatto muomalada ham bo‘ladi. Masalan, kelinning qaynota-qaynonaga xizmat qilishi — ba’zi ulamolarga ko‘ra vojib emas, fazldir. Ya’ni bu insoniylik, odob, muruvvat belgisi sifatida ko‘riladi.

Demak, fazl — inson zimmasida bo‘lmagan, lekin o‘z ixtiyori bilan qilgan yaxshiligi. Bu Alloh taoloning bandalaridan ko‘rishni yaxshi ko‘radigan husni xulqlardan biridir.

Vallāhu a‘lam.