Bismillah,

Alloh taologa hamdlar, undan keyin payg‘ambar kelmaydigan oxirgi payg‘ambar, uning oilasi, sahobalari va qiyomatgacha ularga yaxshilik bilan ergashganlarga salovot va salomlar bo’lsin.

Agar siz savdo-sotiqda yordam berganingiz evaziga xizmat haqi olgan bo‘lsangiz, undan tashqari sarflagan pullaringizni albatta qaytarishingiz kerak bo‘ladi. Ammo, odatda bizda kelinlarga xizmat haqi to‘lanmaydi — bepul ishlashi kutiladi. Agar siz ham shunday ishlagan bo‘lsangiz, bu holda sizning haqqingiz ularda qolgan bo‘ladi.

Siz o‘zingizni haqqingizga yarasha ehtiyoj uchun pul ishlatgan bo‘lsangiz, va bu xizmatga mos deb hisoblasangiz, ortiqcha hisoblanmaydi. Agar sizga xizmat haqi berilgan bo‘lib, shunga qaramay savdo pulidan foydalangan bo‘lsangiz, bu haqsizlik bo‘ladi va qaytarilishi lozim.

Ayni savolingizda siz: “Ehtiyojim uchun ishlatganman”, deb aytayapsiz. Bu esa shuni ko‘rsatadiki, xizmat haqi berilmagan, va siz o‘zingizni muhtoj holatingizda bo‘lganingiz uchun sarflagansiz. Agar ish haqiga yarasha foydalangansiz deb o‘ylasangiz, bu ishda gunoh yo‘q.

Ehson qilish bilan ish bitmaydi. Agar siz haqiqatdan o’zingizni ulardan qarzdor deb hisoblasangiz, biror yo‘l bilan ularga yetkazishga harakat qiling. Ular bilan bog‘lanish iloji bo‘lmasa, qarzni ular nomidan sadaqa qilish mumkin, lekin bu holatda ham niyatingiz toza bo‘lishi va ular bunday sadaqani rad etmasligi ehtimoli mavjud bo‘lishi kerak.

Xulosa: Siz ishlagan va xizmat qilgan bo‘lsangiz, u xizmatga mos miqdorda pul ishlatgan bo‘lsangiz, bu haqingiz sanaladi. Ortiqcha olgan bo‘lsangiz, imkon bo‘lsa qaytarish lozim, agar yo‘q bo‘lsa, ular nomidan sadaqa qilishingiz mumkin.

Vallohu a‘lam.