Bismillah, alhamdulillah, vas-salatu vas-salamu ‘ala Rasulillah. Amma ba’d.

Bunday tarzda duo qilish — ya’ni, “falonchining haqqi-hurmatidan deb so‘rayman” — shariatda joiz bo‘lmagan, bid’at bo‘lgan duo sanaladi. Alloh taolodan “falonchining hurmati uchun, haqqi uchun menga ber” deb so‘ralmaydi.

Alloh Subhanahu va Taologa duo qilgan paytda biror shaxsning hurmati yoki haqqini o‘rtaga qo‘yib so‘rash Rasululloh sollallohu alayhi vasallamdan sobit bo‘lmagan. Salaf solihlar — sahobalar va ulardan keyingi avlodlar — ham bunday duo qilmagan. Hatto duoda haddan oshmanglar deb ogohlantirilgan.

Biz Allohdan biror narsani so‘ragan paytimizda to‘g‘ridan-to‘g‘ri:
“Ey Robbim, mana shu narsani menga ato et” — deb so‘rashimiz kerak. Bu usul sunnatda bor. Agar vosita (vasila) qilmoqchi bo‘lsak, o‘zimizning solih amallarimizni vasila qilsak bo‘ladi. Masalan: iymonimiz, solih amallarimiz va boshqalar.

Sahih hadislarda uch kishi g‘orda qolib ketgani va har biri o‘zining solih amalini tilga olib duo qilgani haqida voqea bor. Natijada Alloh g‘or og‘zini ochib bergan. Shunday holatda amalni o‘rtaga qo‘yish shariatda kelgan.

Yoki tirik bo‘lgan solih kishining oldiga borib, “biz uchun duo qiling” deb so‘rash ham joiz. So‘ngra o‘sha kishi duo qiladi, qolganlar “omin” deb turadi. Bu holat shariatda mavjud va mashru’.

Ammo yuqoridagi kabi “falonchining haqqi uchun, hurmati uchun” deb duo qilish — shar’an noto‘g‘ri, hatto mantiqan ham to‘g‘ri emas.

Nega deganda, Allohning huzuriga borib, boshqa bir insonning hurmatini o‘rtaga qo‘yish bu:
“U Senga ko‘p ibodat qilgan, shuning uchun menga ber” degan ma’noni bildiradi. Bu yerda o‘sha kishining hurmatidan sizga nima? U kishining amali sizga qanday aloqador? — degan savol tug‘iladi.

Bu fikr aqlan ham asossiz. Shar’an esa, Rasululloh sollallohu alayhi vasallam hech qachon:
“Falonchining haqqi uchun menga ber” deb duo qilmaganlar. Sahobalar ham shunday duo qilmagan. Bizga mashru‘ bo‘lgan duo shakllari — yuqorida aytib o‘tganimizdek — Allohdan to‘g‘ridan-to‘g‘ri so‘rash yoki o‘z amallarimizni vasila qilishdir.

Hadisda ham:
“Agar so‘rasang, faqat Allohdan so‘ra” — deb buyurilgan.

Shuning uchun, hozir ba’zilar aytayotgan “haqqi hurmati” deb duo qilish bid’at hisoblanadi.

Vallohu a’lam.