Bismillah, alhamdulillah, vassalatu vassalamu ‘ala Rasulillah, va ba’d.

Ya’ni, bu kabi ismlarni — payg‘ambarlarning ismlari bilan ism qo‘yishni shariatda man qilinmagan. Bu joiz hisoblanadi, zararli emas. Hatto Rasululloh ﷺ o‘zlarining ismilar bilan ismlanishni tavsiya qilganlar. Hadisda: “Ismim bilan ism olinglar, lekin kunyam bilan kunyalanmanglar” — deganlar. Ya’ni Muhammad deb ism qo‘yish mumkin, lekin Abul Qosim deb kunya qo‘yish Rasululloh ﷺ hayotlik chog‘larida man qilingan.

Bu masalada ulamolar orasida ixtilof bor: ba’zilar bu hukm faqat Rasululloh ﷺ hayotlik davrlariga xos degan bo‘lsa, ba’zilar bu umumiy, ya’ni u zotdan keyin ham Abul Qosim kunyasini qo‘yish joiz emas, deb aytganlar.

Misol uchun, biror kishiga Xalilulloh deb ism qo‘yilsa, ya’ni “Allohning xalili” degan ma’noda — bu martaba faqat Ibrohim alayhissalom va Muhammad sallallohu alayhi vasallamga xos. Shuning uchun bu nomni qo‘ymaslik afzal. Xuddi shuningdek, Habibulloh (Allohning mahbubi) degan ism ham ko‘p qo‘yiladi. Bu ham Rasululloh ﷺga xos bo‘lsa-da, “Allohni sevuvchi banda” ma’nosida kengroq tushunilsa, bu ismdan foydalanish mumkin.

Ammo Kalimulloh (Alloh bilan bevosita so‘zlashgan) — bu sifat Muso alayhissalomga xos. Shuningdek, Ruhulloh degan nom Iso alayhissalomga xos martabani bildiradi. Bunday xoslik bildiruvchi ismlarni boshqa kishilarga qo‘yish to‘g‘ri emas. Chunki bu bexosdan o‘sha payg‘ambarlarga o‘xshashlik da’vosiga ketishi mumkin.

Xulosa qilib aytganda:
– Payg‘ambarlarning ismlarini qo‘yish joiz va afzaldir.
– Xos martabalarni ifodalovchi ismlar (masalan, Kalimulloh, Ruhulloh, Xalilulloh) bilan ism qo‘yishdan saqlanish maqsadga muvofiqdir.
– Undan ko‘ra, Qur’onda, hadisda kelgan yoki solih insonlar ismlaridan qo‘yilsa, yanada afzal bo‘ladi.

Vallohu a’lam.