Bismillah,

Alloh taologa hamdlar, undan keyin payg‘ambar kelmaydigan oxirgi payg‘ambar, uning oilasi, sahobalari va qiyomatgacha ularga yaxshilik bilan ergashganlarga salovot va salomlar bo’lsin.

Bu kabi da’volar — din nomidan gapirishda zarur bo‘lgan ilm, mas’uliyat va ehtiyot tamoyillaridan yiroq bo‘lgan xavfli bid’atlardandir.

Alloh taoloning Qur’oni Karimdagi:

“وَلَا تَقْفُ مَا لَيْسَ لَكَ بِهِ عِلْمٌ”
“Senga ilm berilmagan narsaga ergashma!” (Isro, 36)

— degan oyati har qanday shubhali, isbotsiz da’volarga ogohlik bilan yondashish lozimligini ko‘rsatadi. Kim din nomidan gapirsa, u Alloh nomidan gapiryapti degani. Shuning uchun bu gaplar aniq ilmiy dalil va ishonchli tafsir asosida bo‘lishi shart.

“Odam Ato birinchi inson emas” degan da’vo haqida

Bu da’vo Qur’on va sahih hadislar bilan keskin ziddiyatda. Qur’onda ochiq aytiladi:

“يَا أَيُّهَا النَّاسُ اتَّقُوا رَبَّكُمُ الَّذِي خَلَقَكُم مِّن نَّفْسٍ وَاحِدَةٍ”
“Ey insonlar! Sizlarni yagona bir jondan (ya’ni Odam Ato’dan) yaratgan Robbingizdan qo‘rqinglar!” (Niso, 1)

Bu oyat ham, boshqa ko‘plab oyatlar ham Odam alayhissalomning birinchi inson bo‘lganini ochiq bildiradi. Allohning “Yerda xalifa qilaman” degan so‘zi esa, Odamni avvalgilar o‘rniga emas, Yerda Allohning vakili sifatida yaratganini bildiradi. Ya’ni bu Alloh tomonidan yerni obod qilish vazifasi berilganini anglatadi, oldin ham insonlar bo‘lgan degan ma’noni emas.

Ba’zi tafsirlarda, farishtalarning “Yana yerda qon to‘kadiganlarni yaratasanmi?” degan savoliga izoh sifatida, jinlar yoki boshqa mavjudotlarning oldin yerda bo‘lib, fasod qilganligi aytiladi. Ammo bu tasdiqlangan aqidaviy haqiqat emas, faqat tafsiriy ehtimollardir. Buni “Darvinizmga dalil” deb olish — noto‘g‘ri va xavfli talqin bo‘ladi.

Bu kabi g‘oyalarning xavfi

YouTube yoki boshqa platformalarda insonlar “ajoyib” ko‘ringan g‘oyalar ortidan ommaviy e’tibor olishga harakat qilishadi. Biroq bu — insonlarni e’tiqodiy muammolarga, shubha, hattoki inkor tomon yetaklaydi. Rasululloh ﷺ aytganlar:

“Kim menga ataylab yolg‘on to‘qib gapirsa, do‘zaxdagi o‘rniga tayyorlansin.” (Buxoriy, Muslim)

Bu kabi g‘oyalarni ilgari surish, Darvinizm, evolyutsionizm yoki ateistik fikrlarning Islom bilan uyg‘unlashtirilgan ko‘rinishi bo‘lib, musulmonlarni tubanlikka boshlashi mumkin.

Xulosa

• Odam alayhissalom — birinchi inson va barcha insonlarning otasi.

• “Xalifa” so‘zining ma’nosi — vazifali, mas’ul vakil, ya’ni Alloh tomonidan vazifa yuklangan inson.

• “Odamdan avvalgi odamlar bo‘lgan” degan g‘oya — na Qur’on, na sahih hadis bilan tasdiqlanmagan.

• Bu g‘oyalarni e’tiborsiz qoldiring, yoshlarga yetkazmang, ilmiy dalilsiz narsalarga ishonmang.

Vallohu a‘lam.