Bismillah,

Alloh taologa hamdlar, undan keyin payg‘ambar kelmaydigan oxirgi payg‘ambar, uning oilasi, sahobalari va qiyomatgacha ularga yaxshilik bilan ergashganlarga salovot va salomlar bo’lsin.

Agar unga yetkazish imkoniyati bo‘lgan bo‘lsa va yetib borgan bo‘lsa, unda uzr yo‘q. Hozirgi kunda gunglar tili — ishora tili mavjud. Agar shu til orqali unga yetkazib berish imkoniyati bo‘lsa va yetkazilgandan so‘ng u tushunsa, lekin amal qilmasa, unda uzr bo‘lmaydi.

Agar unga da’vat yetib bormagan bo‘lsa, demak unga Qur’on va Islom da’vati yetib bormagan hisoblanadi. Da’vat yetib bormagan odamda uzr bor. Qiyomat kuni ular haqida ulamolardan turli xil gaplar kelgan.

Ba’zi ulamolar aytishlaricha, ular qiyomat kuni imtihon qilinadi: Alloh taolo ularga maxsus payg‘ambar yuboradi va qiyomat maydonida buyruq beradi. Agar buyruqni bajarishsa, jannatga kiradilar, bajarmasalar, do‘zaxga tushadilar.

Shuningdek, da’vat yetib bormaganlar qatoriga — yoshligida vafot etgan bolalar, aqli joyida bo‘lmagan majnunlar, o‘ta qarilikda aql-idrokdan ayrilganlar ham kiradi. Agar da’vat yetib bormagan bo‘lsa, bu odam majnun hukmida bo‘ladi va qiyomat kuni ularga alohida muomala qilinadi.

Agar eshitmaydigan va gapira olmaydigan odam ishora tilini o‘rgangan bo‘lsa, va shu orqali Qur’on va Islom haqida yetarlicha ma’lumot olgan bo‘lsa, unda uzr yo‘q hisoblanadi. Chunki bu — unga o‘ziga xos tilda da’vat yetib borganidir. Agar aqli joyida bo‘lsa, Qur’onni tushunsa va fahmlasa, unda uzr ko‘tariladi.

Vallohu a‘lam.