Bismillah, alhamdulillah, vassalatu vassalamu ‘ala Rasulillahi va ba’d.

Avvalo, insonlarni bunday qasamga undab, “iymondan chiqasiz”, “do‘zaxlik bo‘lasiz” kabi og‘ir so‘zlar bilan tahdid qilish noto‘g‘ri. Bu na sizning, na ularning ishi to‘g‘ri hisoblanadi.

Agar o‘sha shubha asosli bo‘lsa ham, sizga to‘g‘risi – masalani yumshoq yo‘l bilan hal qilish, ular noto‘g‘ri ish qilgan bo‘lsa, tushuntirib, tavbaga chaqirish, “boshqacha yo‘l tutganing noto‘g‘ri edi” deb maslahat berish kerak edi. “Iymonsiz bo‘lib qolasiz, do‘zaxlik bo‘lasiz” deb turib qasam ichirish kimga foyda beradi?

Siz birodaringizni do‘zaxlik bo‘lishini xohlaysizmi? Allohning jannati keng. Imom Muslim rivoyat qilgan hadislarda keladi: “Jannatda oshishcha joy qoladi.” Hatto Alloh taolo bir xalqni yaratib, ular hech qanday amal qilmagan bo‘lsalar ham, jannatga kiritadi – bu Allohning fazlidan. Ya’ni jannat Allohning marhamati bilan to‘ladi, hatto ortib qoladi.

Shuning uchun Allohning keng rahmatini toraytirishga urinmaslik kerak. Do‘zax, iymonsizlik kabi tahdidli so‘zlar bilan birodaringizni og‘ir holatga solish kerak emas. Bu holat – noto‘g‘ri yo‘l. Shunday gaplarni aytgan bo‘lsangiz, bu xato gap bo‘lgan bo‘ladi. Iymonsiz bo‘ldi, degan hukm chiqarilmaydi.

Ba’zi faqihlar aytishgan: agar kimdir “Agar bu ish rost bo‘lsa, men yahudiy bo‘lay”, yoki “kofir bo‘lay”, desa va o‘sha gap yolg‘on bo‘lib chiqsa, bu kishi murtad (dindan chiqqan) bo‘ladi, deb. Ammo boshqa ulamolar bunga qarshi chiqqan va bu gapni munkar (qattiq inkor etilishi kerak bo‘lgan) so‘z deb baholashgan. Chunki bu kabi gaplar kofir bo‘lish niyati bilan emas, balki odamni aldayman deb aytilgan bo‘ladi. Niyat muhim – “Innamal a’malu binniyyat.”

Kelajak uchun aytilgan qasamlar (masalan, “agar yana bunday ish qilsam, kofir bo‘lay” degan) ham shunday hisoblanadi – bu qasam hisoblanadi, ammo bu so‘zlar munkar bo‘ladi. Musulmon odam bunday gaplarni aytmasligi kerak.

Shuning uchun “ular iymonsiz bo‘ldimi, yo‘qmi” degan masalaga chuqur kirishning hojati yo‘q. Muhimi – bu kabi munkar so‘z va ishlardan yiroq bo‘lishga harakat qilish kerak. Allohu a’lam.