Bismillahir rohmanir rohiym. Vassalatu vassalamu ‘ala Rasulillah, va ba’d.

Buni davolanish maqsadida ishlatish ruxsat etiladi. Chunki bu insonlar uchun manfaatli narsa. Ayniqsa, davolanishda bu narsa foydali, tibbiyotda ishlatiladigan vosita hisoblanadi. Buni ilonlardan olish ham, chayonlardan olish ham joiz; shu maqsadda ularni boqish ham joizdir.

Uni sotish ham joiz. Agar niyat pok bo‘lsa, ya’ni odamlar uchun foydali bo‘lishi ko‘zda tutilsa, bunday narsalarni sotish va yig‘ish joiz bo‘ladi. Bu jumhur ulamolarning fatvosidir. Imom Molik, Imom Abu Hanifa, Imom Shofe’iy – ularning barchalari bunga fatvo berganlar.

Faqatgina Imom Ahmad chayon yoki boshqa jonli mavjudotlardan olinadigan zaharni ishlatishni ajratib ko‘rsatgan. U zot bunday zaharlar bilan davolanishni man etgan, lekin o‘simliklardan olinadigan zaharlarda ruxsat bor deganlar. Shunga qaramay, jumhur ulamolar bunday vositalarni insonlar uchun manfaatli bo‘lganligi sababli joiz deb hisoblaganlar.

Sotish ham xuddi shu hukmda bo‘ladi, ya’ni bir xil hukmda: sotish ham joiz. Uni olish, boqish, zaharini yig‘ish va sotish – bularning barchasi bir xil hukmda bo‘ladi. Bu narsalarning asl hukmi mubohlikdir. Agar ularning haromligiga oid ochiq dalil bo‘lmasa, uni najosat yoki zararli narsa deb ayta olmaymiz.

Shunday bo‘lganidan keyin, bu narsa asl mubohlik hukmiga kiradi. Odamlar qiladigan ishlar, so‘zlar, yeb-ichadigan narsalar – bularning barchasi aslida muboh hisoblanadi. Harom bo‘lishi uchun esa dalil kerak. Agar dalil kelmasa, u narsa o‘zining asl halolligi holatida qolaveradi.

Vallohu a’lam.