Bismillah,

Alloh taologa hamdlar, undan keyin payg‘ambar kelmaydigan oxirgi payg‘ambar, uning oilasi, sahobalari va qiyomatgacha ularga yaxshilik bilan ergashganlarga salovot va salomlar bo’lsin.

Boylik — bu faqat pul yoki mol-mulk ko‘pligi emas, balki qalb boyligidir. Insonning boyligi uning qalbidagi boylikda aks etadi. Pul ko‘p bo‘lsa-da, agar qalbi kambag‘al bo‘lsa, u doim muhtojlik hissida yashaydi.

Boylarning jannatga kirishi haqida aytilgan hadislar to‘g‘ridir. Inson har bir ne’mat haqida Qiyomatda so‘raladi. Alloh taolo Qur’onda aytadi: “Keyin, albatta, o‘sha ne’matlar haqida so‘ralasizlar.” Rasululloh ﷺ bir kuni Abu Bakr va Umar roziyallohu anhuma bilan bir sahobaning uyiga tashrif buyurdilar. U sahoba mehmonlari uchun qo‘y so‘yib, xurmo va suv bilan mehmon qildi. Shunda Rasululloh ﷺ aytdilar: “Uylaringizdan och chiqdingiz, Alloh sizni go‘sht, xurmo va suv bilan to‘ydirdi. Qiyomat kuni bu ne’matlar haqida so‘ralasizlar.”

Demak, insonga berilgan har bir ne’mat — u mashina bo‘lsin, uy bo‘lsin yoki kiyim-kechak — haqida so‘raladi. Shuning uchun Allohdan hisobi oson bo‘lishini so‘rash kerak: “Hisobi oson qilingan kimsalar…” degan oyat ham buni ko‘rsatadi.

Endi mashina haqida: agar mashina halol yo‘l bilan topilgan bo‘lsa, bu isrofga kirmaydi. Alloh muboh qilgan narsa — shartiga amal qilinsa — isrof emas. Agar mashina harom yo‘l bilan topilgan bo‘lsa yoki haromga ishlatilsa — bu albatta isrof bo‘ladi.

Yana: ovqat yeyish isrof emas, balki uni tashlab yuborish isrof. Sog‘lig‘iga zarar yetkazadigan darajada ko‘p yeyish — isrof. Lekin yaxshi ovqatni yeyish, Alloh bergan ne’matdan foydalanish — bu isrof emas. Alloh Qur’onda aytgan:
“Yeylaring, ichlaring, lekin isrof qilmanglar.”

Rasululloh ﷺ zamonasida eng qimmat tuya — Qusvo — u zotga tegishli edi. Bu shuni anglatadiki, qimmatli narsadan foydalanish o‘zi harom emas. Bir sahobiy Rasululloh ﷺga: “Menga chiroyli kiyinish yoqadi. Bu kibrmi?” deb so‘raganda, Rasululloh ﷺ aytdilar:
“Yo‘q, bu kibr emas. Kibr — bu haqiqatni inkor qilish va odamlarga tepadan qarash.”

Alloh bergan ne’matdan foydalanish — bu kibr ham emas, isrof ham emas. Agar bu ne’mat ostida faxrlanish, kibr, ko‘z-ko‘z qilish bo‘lsa — bu isrof va man qilinadi.

Alloh Sulaymon alayhi salomga va Zulqarnaynlar rahimahullohga boylik bergan, lekin ular uni Alloh yo‘lida ishlatganlar. Demak, ne’mat Alloh tarafidan berilgan bo‘lsa, undan halol foydalanish mumkin.

Ammo ko‘z-ko‘z qilish niyatida, o‘zini ko‘rsatish, boshqalarni mensimaslik niyatida qilinsa — bu isrofga kiradi. Misol uchun: katta likoplarda, ortiqcha miqdorda ovqatlar tayyorlab, ozgina yeyilib, qolganini axlatga tashlash — bu haqiqiy isrof. Chunki bu vaqtda boshqalarning muhtojligini unutgan bo‘lamiz.

Xulosa:
Boylik — Allohdan sinov. Har bir boy inson o‘z moli haqida hisob beradi. Mashina yoki boshqa ne’mat halol yo‘l bilan topilgan bo‘lsa va u muboh doirasida ishlatilsa — bu isrof emas. Ammo kibr, faxrlanish yoki isrof niyati bo‘lsa — bu gunoh bo‘ladi.

Vallohu a‘lam.