Bismillah,

Alloh taologa hamdlar, undan keyin payg‘ambar kelmaydigan oxirgi payg‘ambar, uning oilasi, sahobalari va qiyomatgacha ularga yaxshilik bilan ergashganlarga salovot va salomlar bo’lsin.

Bu masalani to‘g‘ri tushunish kerak. Qur’onda:

وَلَا تَقُولُوا لِمَن يُقْتَلُ فِي سَبِيلِ اللَّهِ أَمْوَاتٌ بَلْ أَحْيَاءٌ وَلَكِن لَّا تَشْعُرُونَ
(“Alloh yo‘lida o‘ldirilganlarni o‘liklar demanglar. Balki ular tirikdirlar, ammo sizlar sezmaysizlar.”) [Baqara, 154]

Bu oyatning ma’nosi shuki, shahidlar oddiy odamlar kabi “butkul yo‘q bo‘lib ketgan” emas, balki Alloh huzurida barzaq hayotida tirik, rizqlanib turadilar.

Ammo dunyo hukmlari nuqtayi nazaridan ular o‘lgan hisoblanadi:

• Moli meros qilib taqsimlanadi.

• Xotini idda o‘tagach, boshqa erga tegishi mumkin.

• Janoza qilinadi, qabrga qo‘yiladi.

Agar biz: “Shahid o‘ldi” desak, bu dunyodagi hukm ma’nosida bo‘ladi. Qur’on esa “o‘lik demanglar” deganda, ularning Alloh huzurida maxsus hayotda ekaniga ishora qilmoqda. Shuning uchun bu ikkalasida qarama-qarshilik yo‘q.

Hadislarda ham shahidlarning ruhi yashil qushlar shaklida jannat bog‘larida rizqlanib yurishi zikr qilingan.

Xulosa

• Shahid dunyo hukmida o‘lgan hisoblanadi.

• Oxirat hukmida esa ular tirik, Alloh huzurida rizqlanadi.

• Shuning uchun “shahid o‘ldi” desak ham to‘g‘ri, “shahid tirik” desak ham to‘g‘ri — ma’nosiga qarab.

Vallāhu a‘lam.