Ustoz, biz ilgari savdo bilan shug‘ullanardik, qo‘limizda yetarli mol-dunyo bor edi. Keyin ishlarimizni kengaytirish niyatida kredit oldik va shu bilan riboga aralashib qoldik. Shundan so‘ng ishlarimiz orqaga ketdi. Mol-dunyomizdan ayrilib, katta qarzga botdik. Mana 10–15 yildan beri iqtisodiy holatimiz og‘ir. Harakat qilamiz, lekin o‘zimizga kela olmayapmiz. Men bu holatimizni riboga aralashganimiz oqibati deb bilaman. Yaqqol belgilari bor edi va yaqinlarimiz ham buni tushunib yetishdi. Biz tavba qilib, Allohga qaytdik. Lekin hanuz biror ishimiz yurishmayapti. Nimani boshlasak, kasodga uchrayveradi. Shu holatni tushunolmayapman. Gunohlarimiz hanuz yuvilmaganmi, deb xavotirdaman. Ustoz, iltimos, maslahat bering: bu holatdan qanday chiqish mumkin?
Avvalo, ribodan tavba qilishingiz – bu katta bir ne’mat. Alloh taolo har qanday tavbani chin dildan qabul qiladi. Qur’onda Alloh taolo deydi:
“Men tavba qiluvchilarning tavbasini qabul qilaman…” (Tavba: 104)
Lekin shuni unutmaslik kerakki, tavba qabul qilinishi darhol dunyoviy farovonlikka olib keladi degani emas. Bu imtihonli hayotda Payg‘ambarlar ham kambag‘allikda, kasallikda, tahqirda hayot kechirganlar. Boylik, farovonlik — bu iymonning mezoni emas.
Ammo tijorat yurishmayotganining sababi faqatgina ribo bilan bog‘liq, deb ayta olmaymiz. Bu yerda quyidagilarni ko‘rib chiqish kerak:
1. Tavba + Istig‘forni davom ettiring:
Qur’onda aytiladi:
“Rabbingizdan kechirim so‘rang. Zero, U mag‘firat qiluvchidir. Sizlarga osmondan mo‘l-ko‘l yomg‘ir yuborar, mol-dunyoyingizni ko‘paytirar…” (Nuh: 10–12)
2. Halol sabablarni qidiring:
Halol tijorat qilishda tajribali, ishonchli kishilar bilan maslahatlashing. Bozorni, talabni, mavsumni, xaridorlarni o‘rganing. Har bir hududning o‘ziga xos iqtisodiy qonun-qoidalari bor.
3. Pul bo‘lishi — solihlik belgisi emas:
Alloh kimga xohlasa rizq beradi. Payg‘ambarlar orasida ham juda kambag‘allari bo‘lgan. Demak, rizq — sinovdir.
4. O‘zingizni qiynamang:
“15 yildan beri gunohlarim yuvilmadi”, deb o‘zingizga ozor bermang. Alloh rahmli. Balki sinovlaringiz orqali sizning darajangizni ko‘tarayapti.
5. Yaxshi niyat bilan sabablarni qilib boring:
Tovuq bilan tuxum bir vaqtning o‘zida kelmaydi. Siz sababni qiling, natijani Allohga topshiring.
Xulosa: Chin qalbdan tavba qilgan bo‘lsangiz, Alloh kechirgan bo‘ladi. Qolgan masala – sababga intilish, sabr qilish, iltijo qilish va Allohdan yaxshi gumonda bo‘lishdir. Alloh hohlasa, sizni bundan ham yuqori maqomlarga yetkazadi.
Vallohu A‘lam.