Bismillah,

Alloh taologa hamdlar, undan keyin payg‘ambar kelmaydigan oxirgi payg‘ambar, uning oilasi, sahobalari va qiyomatgacha ularga yaxshilik bilan ergashganlarga salovot va salomlar bo’lsin.

Ha, mahsi ustiga mash tortish uchun albatta to‘liq tahorat bilan kiyingan bo‘lish shart. Bu masala ulamolar o‘rtasida ittifoqiy masaladir.

Mash tortishning asosiy shartlari:

1. Mahsi to‘liq tahoratdan so‘ng kiyilgan bo‘lishi kerak.

   • Tahorat buzilganidan keyin kiyilgan mahsiga mash tortilmaydi.

2. Mashning muddati o‘tmagan bo‘lishi kerak.

   • Muqim (doimiy yashovchi) odam uchun: 1 kun 1 kecha (24 soat).

   • Musofir uchun: 3 kun 3 kecha (72 soat).

3. Mahsi to‘pig‘ini to‘sib turadigan bo‘lishi kerak.

   • To‘pig‘idan past bo‘lgan paypoq yoki oyoq kiyimi ustiga mash tortilmaydi.

4. Mahsi yirtiq bo‘lmasligi (Hanafiy mazhabi sharti).

   • Agar yirtiqlari jamlanganda oyoq barmog‘ining uchtasi ko‘rinadigan darajada bo‘lsa, unga mash tortish joiz emas (hanafiylarga ko‘ra).

   • Jumhur ulamolar (Shofi’iy, Hanbaliy va boshqalar) esa bu shartni qo‘ymaydi. Chunki Rasululloh ﷺ sahobalarning yirtiq mahsilariga qarab, mash tortishni man qilmaganlar.

   Dalil: Sahobalar kambag‘al bo‘lishgan, ko‘pincha yirtiq mahsilar kiyishgan. Rasululloh ﷺ ularni mashdan qaytarmaganlar.

5. Mash qilinadigan joy – oyoqning ustki qismi.

   • Mashning miqdori – Hanafiylar nazarida uchta barmoq kengligida qo‘l tortish kifoya.

   • Shofi’iylar esa hatto bir barmoq miqdori mash qilinsa ham, kifoya deydi.

6. Mashning shakli:

   • Lug‘atdagi ma’noda “mash” – qo‘l bilan ustidan artishdir.
     Qo‘lni nam qilib, mahsining ustki qismiga artish kifoya.

Eslatma:

• Mash tortish sunnat, mustahab, makruh kabi nozik jihatlar ham fiqhiy kitoblarda alohida o‘rganiladi.

• Shuning uchun bu masalada har bir mazhabning tafsilotlariga e’tibor berish kerak.

Vallāhu a‘lam.