Bismillah,

Alloh taologa hamdlar, undan keyin payg‘ambar kelmaydigan oxirgi payg‘ambar, uning oilasi, sahobalari va qiyomatgacha ularga yaxshilik bilan ergashganlarga salovot va salomlar bo’lsin.

Bu masala ixtilofli (bahsli) masala hisoblanadi. Ya’ni, juma namozidan oldin sunnat namoz bormi yo‘qmi, u ikki rakatmi yoki to‘rt rakatmi, bu borada ulamolar orasida turli qarashlar mavjud.

Imom Buxoriy rahimahulloh o‘zining “Sahih” kitobida “Juma namozidan oldin va keyin o‘qiladigan namozlar bobini” alohida keltirganlar. Bu bobning tartibida ham noziklik bor. Ulamolar aytishadi:

Nega Buxoriy avval jumadan keyingi sunnatni zikr qilgan? Chunki jumadan keyin sunnat o‘qilishi borasida ixtilof yo‘q, bu sunnatdir. Keyin esa jumadan oldingi namoz haqida zikr qilganlar, chunki bu borada ixtilof mavjud.

Imom Ibn Hajar al-Asqaloniy rahimahulloh bu borada shunday izoh beradilar:

“Buxoriy rahimahulloh avval ixtilofsiz masalani — ya’ni jumadan keyingi sunnatni — so‘ngra ixtilofli masalani — jumadan oldingi sunnatni — keltirdilar.”

Imom Buxoriy bu bobda juma kuni 12 rakat nafl o‘qigan kishiga jannatda uy berilishi haqidagi hadisni keltirganlar. Aslida bu hadis peshin namozi haqida kelgan bo‘lsa-da, ayrim ulamolar bu juma va peshinning hukmda o‘xshashligiga qiyos qilib, juma oldidan ham sunnat bor deganlar.

Imom Abu Hanifa rahimahullohning mazhablarida ham jumadan oldin to‘rt rakat sunnat o‘qish mustahab hisoblanadi. Bu ulamolar peshindan oldingi sunnatni juma bilan qiyoslab, juma kunida ham avval sunnat o‘qiladi, deb qarashgan.

Ammo bu — ijtihodiy masala. Shuning uchun bu borada ish keng:

• Kimki juma namozidan oldin to‘rt rakat sunnat o‘qisa, bu ulamolarning qiyosi va ba’zi hadislar asosida bo‘ladi — joiz va savobli ish.

• Kimki o‘qimasa ham, unga Rasululloh ﷺdan ochiq dalil yo‘qligi sababli malomat qilinmaydi.

Sahobalardan rivoyatlarda keltirilishicha, juma kuni masjidga kelgan kishi istaganicha nafl namoz o‘qir edi, degan manolar bor.

Xulosa:

Juma namozidan oldin to‘rt rakat sunnat o‘qish — dalilga ega bo‘lgan ijtihodiy amaldir. Bu borada ulamolar orasida ixtilof bor. Shuning uchun:

• O‘qigan kishi to‘g‘ri qiladi,

• O‘qimagan kishi ham tanqid qilinmaydi.

Bu masalada har ikkala tomon uchun ham kenglik bor, hech kimni malomat qilish yoki majburlash joiz emas.

Vallāhu a‘lam.