Bismillah,

Alloh ta’ologa hamdlar, undan keyin payg’ambar bo’lmaydigan payg’ambarga, uning oilasi, sahobalari va to qiyomatgacha ularga yaxshilikda ergashganlarga salavot va salomlar bo’lsin.

Bir pul birligida qarz olgan kishi boshqa pul birligida to‘lashi joiz, agar to‘lash paytida kelishib to‘lab yuborsa. Ammo oldindan kelishib qo‘yish joiz emas. Masalan, 5000 dollar qarz olayotgan paytda: “To‘lashda so‘mda yoki boshqa pul birligida to‘laymiz,” deb kelishib olish mumkin emas.

Agar qarzning 5000 dollarini bo‘lib-bo‘lib, ming dollardan to‘layotgan bo‘lsa, to‘lash paytida kursga qarab, ming dollarga teng keladigan so‘mni berish mumkin. Ikkala tomon bunga rozi bo‘lsa, o‘sha kunning kursi bo‘yicha ming dollarga teng miqdordagi so‘mni berish joiz. Keyin qarz beruvchi o‘z istagiga ko‘ra o‘sha miqdorni dollarga almashtiradimi yoki so‘mda qoldiradimi – bu uning qarori.

Muhimi, berilgan ming dollar ekvivalentidagi so‘m o‘sha joyning o‘zida qo‘lma-qo‘llik amalga oshirilsa bas. Qarzni otasi beradimi yoki farzandi – bu ahamiyatga ega emas. Bu bilan qo‘lma-qo‘llik sharti bajarilgan hisoblanadi.

Qolgan 4000 dollar esa qarz sifatida qolishi lozim. Har safar ming dollarni to‘lash paytida yangi kurs bo‘yicha kelishib, so‘mda to‘lash mumkin. Ammo qarzni olgan paytda: “Bu 5000 dollarni so‘mda qaytaramiz,” deb oldindan kelishib olish va keyin uni qisman berib, qolganini so‘mda to‘lash – joiz emas.

Har to‘lovda faqat o‘sha kunning kursi bo‘yicha kelishib, to‘lovni amalga oshirish lozim, chunki qarzning bir qismini oldindan kelishib qoldirsa, qo‘lma-qo‘llik sharti buziladi. Lekin to‘lov o‘sha zahoti amalga oshirilsa, muammo yo‘q. Shuningdek, qarzni farzandi yoki boshqa bir oila a’zosi to‘lashi ham zarar qilmaydi, chunki qo‘lma-qo‘llik sharti baribir bajarilgan hisoblanadi.

Vallohu a’lam.