Bismillah,

Alloh ta’ologa hamdlar, undan keyin payg’ambar bo’lmaydigan payg’ambarga, uning oilasi, sahobalari va to qiyomatgacha ularga yaxshilikda ergashganlarga salavot va salomlar bo’lsin.

Ko‘p vaqtini safarda o‘tkazadigan insonlar uchun safar rukhsatlari amal qiladi.

• Agar doim yoki ko‘p vaqt safarda bo‘lsa, u qasr namozini o‘qishi, namozlarni jamlashi va ro‘za oyida ro‘zani keyinga qoldirishi joiz.
• Shart: Agar u doimiy yashash joyiga qaytsa, odatdagi to‘liq namozlarini ado etishi lozim.

1. Agar insonning doimiy yashash joyi bo‘lsa va vaqti-vaqti bilan qaytib tursa, safar rukhsatlaridan foydalanishi mumkin.

• Masalan, bir oyda yoki ikki oyda bir marta bo‘lsa ham uyiga qaytib tursa, u hali ham musofir hukmida bo‘ladi.
• Misol: Yuk mashinasi haydovchilari uzoq muddat yo‘lda bo‘lishsa ham, vaqti-vaqti bilan uylariga qaytishsa, ular safar hukmida bo‘ladi.

2. Agar insonning doimiy yashash joyi bo‘lmasa (oila a’zolari ham safarda bo‘lsa), u doimiy musofir emas.

• Misol: Kemada yashovchi va ishlovchi odamlar, safar hayotini tanlaganlar doimiy musofir hisoblanmaydi.
• Shuning uchun bunday odamlar namozlarini to‘liq o‘qishi shart.

3. Juma namozining hukmi

• Musofir uchun juma namozi vojib emas.
• Hadis: Rasululloh (sollallohu alayhi vasallam) aytdilar:
  

  “Kim beparvolik qilib uchta juma namozini tark qilsa, Alloh uning qalbini muhrlab qo‘yadi.” (Abu Dovud, 1052; Termiziy, 500)

• Sharh: Bu faqat juma namozi vojib bo‘lgan kishilar uchun. Musofir esa jumani tark qilgani uchun gunohkor bo‘lmaydi.
• Agar yo‘lda juma namozini o‘qish mumkin bo‘lgan masjid bo‘lsa, tushib o‘qib olish afzal.
• Ammo maxsus juma uchun ishini to‘xtatib, ataylab masjid qidirishi shart emas.

4. Ko‘p yillar safarda bo‘lish va qasr qilish joizmi?

• Ha, agar inson aksariyat vaqtini yo‘lda o‘tkazsa, qasr o‘qishi mumkin, cheklangan muddat yo‘q.
• Musofirning holatiga qarab qasr qilish rukhsati davom etadi.

5. Kufr diyorida (masalan, Amerikada) ishlash joizmi?

• Asosiy qoida: Agar musulmon o‘z diyorida halol tirikchilik qilish imkoniga ega bo‘lsa, kufr diyorida zaruratsiz qolishi joiz emas.
• Ammo zaruriy ehtiyoj bo‘lsa, vaqtincha ishlash joiz, lekin imkon topilsa, musulmon yurtda yashash afzal.

Xulosa:

• Ko‘p vaqtini safarda o‘tkazadigan inson safar hukmlaridan foydalanishi mumkin.
• Juma namozi musofirga vojib emas, agar imkon topsa o‘qishi afzal.
• Agar uzoq vaqt safarda bo‘lsa ham, qasr qilish joiz.
• Kafir diyorida zaruratsiz yashash tavsiya etilmaydi, agar tirikchilik iloji bo‘lsa, musulmon yurtda bo‘lish afzal.

Vallohu A’lam