Bismillah,

Alloh ta’ologa hamdlar, undan keyin payg’ambar bo’lmaydigan payg’ambarga, uning oilasi, sahobalari va to qiyomatgacha ularga yaxshilikda ergashganlarga salavot va salomlar bo’lsin.

Fitr Zakoti Pul Bilan Berish Masalasi

Fitr zakotini naqd pul bilan berish masalasi ulamolar o‘rtasida ixtilofli masala hisoblanadi. Aksariyat ulamolar fitr zakotini taom shaklida berish shart, pul bilan berilsa zakot o‘tmaydi, deydi. Biroq Hanafiy mazhabining ayrim ulamolari va boshqa ba’zi olimlar naqd pul bilan berishni ham joiz deb hisoblagan.

Ehtiyotkorlik Va Ibodatning Afzal Amal Qilish Shakli

Ibodat masalalarida ehtiyotkorlik muhim. Agar aksariyat ulamolar fitr zakotini pul bilan berish o‘tmaydi, deb ta’kidlaganlar. Chunki “pul berish foydaliroq bo‘ladi”, deb o‘ylab, lekin zakotni haqiqiy maqsadiga yetkazilmagan bo‘lsa, ibodat to‘liq ado etilgan hisoblanmaydi.

Taom bilan berilsa, barcha ulamolar nazarida zakot o‘tgan hisoblanadi. Hatto “pul bilan bersa bo‘ladi” degan ulamolar ham taom bilan berishda ixtilof yo‘qligini e’tirof etgan. Demak, taom bilan berish afzal va shak-shubhasiz amal sanaladi.

Shayxul Islomning Qavllari

Shayxul Islom rahimahulloh bu masalada o‘rtacha yo‘lni tanlaganlar. Zarurat bo‘lganda, naqd pul bilan berish ham mumkin, deganlar. Agar biror joyda taom bilan berishning imkoni bo‘lmasa, masalan, G‘azzodagi birodarlarga taom yetkazish yoki kimnidir vakil qilish imkoniyati bo‘lmasa, taom sotib olishga odam topilmasa, pul bilan berish ham inshaalloh zakot o‘tgan hisoblanadi.

Shunday hollarda, ochlikni bartaraf etish va zaruratni qondirish uchun taom bilan zakot chiqarish imkoni bo‘lmasa, zakotni pul bilan berishga to‘g‘ri keladi. Lekin agar imkon bo‘lsa, zakotni taom shaklida yetkazish eng afzal amaldir.

Oldindan Tayyorlanish Afzalligi

Agar zakot pullarini oldindan yig‘ib, keyin bir kun qolganda taqsimlash imkoniyati bo‘lsa, bu eng yaxshi yo‘l sanaladi. Chunki bu bilan barcha ulamolarning fikriga muvofiq ravishda ish tutiladi va ixtilofdan chiqiladi.

Zakotni eng kamida hayitga chiqishdan oldin berish afzal, bir kun oldin bersa ham joiz. Lekin undan oldin bersa, “o‘tmaydi”, degan ulamolar ham bor. Shuning uchun, agar taom olib tarqatish uchun bir kun yetarli bo‘lmasa, zakotni Ramazon oyining istalgan paytida chiqara boshlash mumkin. Bu jarayonda u yerdagi birodarlar vakil qilinib, taom olib, tayyorlanadi va haqdorlarga bir-ikki kun qolganda tarqatiladi.

Zakotni Yetkazish Vaqti Muhim

Zakotni kimdir vakil orqali bersa, zakot faqat haqdorning qo‘liga yetib borgan vaqtdan boshlab hisoblanadi. Masalan, siz zakotingizni vakilga Ramazon oyida topshirsangiz ham, agar vakil uni hayitdan keyin yetkazsa, zakotingiz vaqtida ado etilgan hisoblanmaydi. Demak, oldindan chiqarib qo‘yilgan zakotni vakil bir kun qolganda tarqatishi shart.

Shu sababli, zakot pullarini oldindan yig‘ib, taom sotib olish va tarqatish uchun tayyorlanish zarur. Pul oldindan berilib, vakilga vazifa yuklatiladi: taomni aynan belgilangan vaqtda tarqatish. Bu holatda inshaalloh zakot ado etiladi.

Vallohu A’lam.