Bismillah,

Alloh taologa hamdlar, undan keyin payg‘ambar kelmaydigan oxirgi payg‘ambar, uning oilasi, sahobalari va qiyomatgacha ularga yaxshilik bilan ergashganlarga salovot va salomlar bo’lsin.

Ha, bu masala fiqh ulamolari o‘rtasida ixtilofli hisoblanadi. “Qadam” deganda bu yerda ayol kishining oyoq panjasi nazarda tutiladi — ya’ni poyabzal kiyganda ochiq qoladigan qism.

Imom Abu Hanifa rahimahullohning fikriga ko‘ra, ayol kishining yuzi, qo‘llari va qadam (oyoqlari) avrat emas. Biroq agar bu joylar fitna manbaiga aylansa, ya’ni ko‘rgan erkak uchun vasvasa yoki shahvat uyg‘otsa — unda ularni ham yopish vojib bo‘ladi, deyilgan.

Jumhur ulamolar (shofe’iy, molikiy, hanbaliylar) esa ayolning butun badani — yuz, qo‘l va oyoqlari ham avratdir, deyishadi. Ular Alloh taoloning: “Ayollar ziynatlarini ko‘rsatmasinlar” (an-Nur: 31) oyatini dalil qilib keltirgan. Ziynat joylari — qo‘l, oyoq, yuz — hammasi avratga kiradi, deyishgan.

Imom Abu Hanifa esa bu oyatning davomida keltirilgan “zahira bo‘lib qolgan narsa mustasno” degan iborani asos qilib olgan. Bu — yuz, qo‘l va oyoq bo‘lishi mumkin deb ijtihod qilganlar.

Endi ixtilofli masala bo‘lganidan keyin biz sunnatga, Rasululloh sollallohu alayhi vasallamning amaliyotlariga qaraymiz. Ummi Salama onamiz ayollar kiyimi haqida Rasulullohga murojaat qilganlarida, u zot ayolning libosi erkin yurish uchun yerga bir ziro (taxminan 50 sm) sudraladigan darajada bo‘lishiga ruxsat berganlar. Bu — ayollar oyog‘i ochiq emas, balki yopiq bo‘lishi kerakligiga ishora.

Shu sababdan, jumhur ulamolarning — butun tanasi avrat, shu jumladan qadami ham — degan qavli ehtiyotga eng yaqin, ya’ni rojih qavldir.

Agar ayol kishi oyoqlari ochiq holda namoz o‘qigan bo‘lsa (uyda, begonalarsiz), Imom Abu Hanifaning mazhabiga binoan bu namozi sahih bo‘ladi. Ammo jamoat yoki begona erkaklar orasida bo‘lsa, jumhurga binoan bu avrat ochilishi hisoblanadi va yopilishi vojib bo‘ladi.

Xulosa: Eng to‘g‘ri yo‘l — ehtiyotlik va fitnadan saqlanish uchun ayol kishi qadami (oyoqlari)ni ham yopib yurishi. Bu jumhur ulamolarning rojih qavlidir.

Vallāhu aʿlam.