Bismillah,

Alloh taologa hamdlar, undan keyin payg‘ambar kelmaydigan oxirgi payg‘ambar, uning oilasi, sahobalari va qiyomatgacha ularga yaxshilik bilan ergashganlarga salovot va salomlar bo’lsin.

Birinchidan, siz aytyapsizki, janjallashib, aqlingizni yo‘qotib aytdim, deb. Ya’ni bu siz bilan Alloh orasidagi masala. Agar haqiqatan ham aqlingizni yo‘qotgan, nima deganingizni anglamaydigan darajada bo‘lgan bo‘lsangiz, bunday taloq tushmaydi. Chunki hadisda:

“Ig‘loq paytida taloq tushmaydi” deyiladi.

Ig‘loq – ya’ni inson ixtiyoridan tashqarida, ongini yo‘qotib aytgan gapidir. Bu holatda taloq tushmaydi.

Ikkinchidan, ayoliga: “Agar falon ishni qilgan bo‘lsang, taloqsan” degan. Ayol esa Alloh nomiga qasam ichib “Qilmaganman” degan. Bu shartli taloq bo‘lib, qasamga o‘xshash narsa. Agar ayol chindan qilmagan bo‘lsa, bu holatda ham taloq tushmaydi. Bu shunchaki qasamga o‘xshash bo‘lib qoladi.

Uchinchidan, keyin yana janjalda “uch taloq san” degan. Bu masala ulamolar orasida ixtilofli. Jumhur ulamolar (Shofi’iy, Molikiy, Hanbaliy) fikricha, bir o‘tirishda uch taloq deyilsa, uchta tushadi. Lekin Ibn Abbos roziyallohu anhu, Ata ibn Abi Raboh va ba’zi boshqa ulamolarning qavliga ko‘ra, bir o‘tirishda uch taloq deyilsa, faqat bitta taloq tushadi.

Bizning fatvomiz shu so‘nggi qavlga yaqin: agar bir majlisda uchta taloq deyilsa, bu bitta taloq hisoblanadi. Chunki bu dalil nuqtai nazaridan rojihroqdir.

Natija:

1. Birinchi holatda (aqlni yo‘qotib aytganida) taloq tushmagan.

2. Ikkinchi holatda (shart qo‘yib, “qilgan bo‘lsang taloq” deganida) ham taloq tushmagan, chunki ayol qasam ichib qilmaganini aytgan.

3. Uchinchi holatda esa “uch taloq san” deganida, jumhurga ko‘ra uchta tushadi, ammo Ibn Abbos va ba’zi salaflarning qavliga ko‘ra faqat bitta tushadi. Bizningcha, bitta taloq tushgan hisoblanadi.

Demak, hozirgi holatda xotiningiz sizdan bitta roja’iy taloq olgan hisoblanadi. Agar idda muddati ichida uni qaytarib olsangiz, nikohingiz davom etadi, qayta nikoh shart emas. Agar idda muddati tugab ketgan bo‘lsa, unda yangi nikoh bilan qaytarib olishingiz mumkin. Faqat uchta taloqdan bittasi ketgan bo‘ladi, qolgan ikkitasi esa hali qo‘lda.

Vallāhu a’lam.