Bismillah,

Alloh taologa hamdlar, undan keyin payg‘ambar kelmaydigan oxirgi payg‘ambar, uning oilasi, sahobalari va qiyomatgacha ularga yaxshilik bilan ergashganlarga salovot va salomlar bo’lsin.

Bu kabi moliyaviy jazolar shariatda asossiz emas. Ya’ni, odamga moliyaviy tarafdan ta’sir qilish tarbiyaviy jihatdan foydali bo‘lsa va zulmga olib bormasa, buni joiz deb hisoblash mumkin. Bu — yo‘l harakati qoidalaridagi jarimalarga o‘xshash holat: odam molidan ajralmasa, javobgarlikni his qilmaydi. Agar bu usul orqali inson tartibga rioya qilishga o‘rgansa va jamiyatga foyda keltirsa, maqsadga muvofiq bo‘ladi.

Lekin bunday jarimalarni qo‘llashda quyidagi shartlarga rioya qilinishi kerak:

1. Adolatli bo‘lishi – jarima miqdori haddan oshmasligi, nohaqlik qilinmasligi kerak;

2. Zulm bo‘lmasligi – o‘quvchining holatidan kelib chiqib, unga toqat qiladigan darajada bo‘lishi kerak;

3. Umumiy manfaatga xizmat qilishi – jarimalar muallim yoki shaxsiy manfaat uchun emas, balki umumiy tarbiya va intizom uchun bo‘lishi lozim.

Agar bu mezonlar saqlansa va haqiqatdan tartibga rioya qilgan o‘quvchilarga jarima qo‘llanilmasa, bu uslub tarbiyaviy vosita sifatida ishlatilishi mumkin.

Vallohu a’lam.