Bismillah,

Alloh taologa hamdlar, undan keyin payg‘ambar kelmaydigan oxirgi payg‘ambar, uning oilasi, sahobalari va qiyomatgacha ularga yaxshilik bilan ergashganlarga salovot va salomlar bo’lsin.

Aslida, Qur’on o‘qiyotgan odamga salom bermaslik kerak. Chunki u mashg‘ul, ibodat bilan band. Mashg‘ul odamni salom bilan to‘xtatish — odobga zid. Shu sababli Qur’on o‘qiyotgan kishiga salom berilmasa yaxshi bo‘ladi.

Agar baribir salom berilsa, Qur’on o‘quvchi darrov javob berishi shart emas. U o‘qishni tugatgandan keyin “wa ‘alaykum assalām wa raḥmatullāh” deb qo‘yishi mumkin. Agar o‘sha paytda to‘xtab javob bersa ham joiz, lekin odobliroq yo‘li — qiroat tugagach javob berishdir.

Agar o‘qish asnosida javob berib, keyin Qur’onni davom ettirsa ham bo‘ladi. Bunday holda qaytadan “Bismillāh” aytib boshlash shart emas. Ulamolar bu masalada turlicha fikr bildirganlar:

• Ba’zilar “Qur’onni boshlaganda ‘A’ūzu billāhi mina-sh-shayṭāni-r-rajīm’ aytiladi, keyin davom etilaveradi” deganlar.

• Ba’zilar “A’ūzu”ni o‘qish Qur’on tilovati asnosida ham takrorlansa yaxshi” deb aytganlar. Chunki oyatda:

  “Qur’on o‘qishni boshlaganingda Shaytondan Allohdan panoh so‘ra.” (Nahl, 98)
  deyiladi. Ba’zi mufassirlar bu “boshlaganda” degan ma’noda, boshqalari “o‘qish jarayonida ham” deb tafsir qilgan.

Demak, kimki Qur’on o‘qiyotib salomga javob bersa, keyin davom etsa — zarar qilmaydi. Agar yana “A’ūzu billāhi mina-sh-shayṭāni-r-rajīm” desa, yanada yaxshi bo‘ladi. Ammo demasa ham joiz, chunki Qur’onni davom ettirayotgan hisoblanadi.

Xulosa:

• Qur’on o‘qiyotgan odamga salom bermaslik afzal.

• Agar salom berilsa, javobni qiroat tugagach berish mumkin.

• Agar o‘qish asnosida javob berilsa ham bo‘ladi, keyin Qur’onni “A’ūzu” bilan yoki bevosita davom ettirish mumkin.

Vallāhu a‘lam.