Bismillah,

Alloh taologa hamdlar, undan keyin payg‘ambar kelmaydigan oxirgi payg‘ambar, uning oilasi, sahobalari va qiyomatgacha ularga yaxshilik bilan ergashganlarga salovot va salomlar bo’lsin.

Agar bu amaliyot sunnat deb e’tiqod qilinib, muntazam odatga aylangan bo‘lsa, bu bid’at hisoblanadi. Chunki shariatda har darsdan keyin albatta jamoaviy duo qilish — ayniqsa buni doimiy ravishda ado etish — sunnat sifatida kelmagan.

Shuning uchun, birinchi navbatda, bu amalni qilayotganlarga yumshoq va hikmatli tarzda tushuntirish lozim:

“Bu ish sunnatda sobit bo‘lmagan, doimiy ravishda bunday qilish dinimizda ruxsat etilmagan. Yaxshisi, har kim o‘zi xohlagan paytida duo qilsin, bu sunnatga yaqinroq bo‘ladi.”

Agar tushunmasalar, siz o‘zingiz duo qilmay, turib ketishingiz mumkin. Kim duo qilishni istasa, qilsin. Ammo sizni:

“Sen ham qolishing kerak”, — deb majburlashsa, bu noto‘g‘ri bo‘ladi. Chunki sunnatga zid bo‘lgan amalda hech kim hech kimni majbur qila olmaydi.

Shunday hollarda salmoqli, sokin tarzda shunday deyishingiz mumkin:

“Keling, avval bu amal sunnatga to‘g‘ri keladimi, yo‘qmi — shuni bir o‘rganaylik. Agar sunnat bo‘lmasa, men bunga majbur emasman. Har kim istasa, qilaversin. Biroq bu umumiy tarzda har safar bajarilishi dinimizda mavjud emas.”

Xulosa shuki:
Agar jamoaviy duo qilish vaqti-vaqti bilan, ma’lum sabab bilan bo‘lsa — bu joiz. Ammo har darsdan keyin muntazam, majburiy shaklda jamoaviy duo qilish va buni sunnat deb hisoblash — bu bid’atga kiradi. Bunday holatda yengil, muomala bilan tushuntirib, har kimga o‘z yo‘lini tanlash imkonini berish lozim.

Vallāhu a‘lam.