Bismillah,

Alloh taologa hamdlar, undan keyin payg‘ambar kelmaydigan oxirgi payg‘ambar, uning oilasi, sahobalari va qiyomatgacha ularga yaxshilik bilan ergashganlarga salovot va salomlar bo’lsin.

Bu juda og‘ir masala. Javob berish ham qiyin masalalardan. Agar siz aytganday holat bo‘yicha gapiradigan bo‘lsak — ya’ni er “umringni oxirigacha chiriysan, senga taloq bermayman” deb kelayotgan bo‘lsa — va sizlar qonuniy ajrashish jarayonida bo‘lgan bo‘lsangiz, odatda sud erni ham chaqiradi va hujjatlarga uning ham qo‘l qo‘yishi talab qilinadi.

Agar er ham chaqirilib, qo‘l qo‘ygan bo‘lsa, bu shariat nuqtai nazaridan taloq bergan hisoblanadi. Chunki hujjatga qo‘l qo‘yish — taloqni tasdiqlash ma’nosiga kiradi. Shunday qo‘l qo‘yilgan bo‘lsa, sizlarning nikohingiz buzilgan bo‘ladi.

Nikoh buzilgandan keyin idda o‘tirishingiz kerak bo‘ladi.

• Agar bu fasx (ya’ni majburiy nikohni bekor qilish) bo‘lsa, bir hayz idda kifoya.

• Agar bu taloq deb (ya’ni erning ajrashishga roziligi bilan) qaralsa — uch hayz idda o‘tirish kerak.

Ehtiyot uchun, hujjatlar qo‘yilgan kundan boshlab uch hayz iddani to‘liq o‘tirib qo‘yganingiz ma’qul bo‘ladi.

“Iddada er ‘qaytib oldim’ desa, haqiqatan qaytib oladimi?”

Bu juda jiddiy masala.

Agar bu taloq hisoblanadigan bo‘lsa — ha, erning “qaytib oldim” deyishiga shariatda huquqi bor. Lekin bitta shart bilan:

 Sharti: “Yaхshi yashash niyati bo‘lsa” — (إِنْ أَرَادُوا إِصْلَاحًا)

Baqara, 228-oyat

Alloh taolo aytadi: “Agar isloh qilishni xohlasalar, qaytarishsin”.

Ya’ni er haqiqatan:

• birga yashamoqchi bo‘lsa,

• nafaqa bermoqchi bo‘lsa,

• erlik vazifasini ado etmoqchi bo‘lsa,

• oilani tiklamoqchi bo‘lsa —

shunda uning “qaytib oldim” degani o‘tadi.

Shunchaki:
“Senga taloq bermayman. Qaytib oldim. O‘zimga bog‘lab yurgani”
— bu isloh emas.

Agar er:

• birga yashamayotgan bo‘lsa,

• nafaqa bermasa,

• yaxshi so‘z aytmasa,

• yolg‘izligini davom ettirsa,

• ayolni muallaqa — “osilib qolgan” holatda qoldirsa,

• yaxshi yashash niyati bo‘lmasa,

unda uning “qaytib oldim” degani o‘tmaydi.

Nega?

Chunki bu shariatga zid. Bu ayolni azoblash, uni bog‘lab qo‘yish bo‘ladi. Shariat bunday zulmga hech qachon ruxsat bermaydi.

Agar masala fasx — ya’ni nikoh sud orqali bekor qilingan bo‘lsa, unda erning qaytarish huquqi umuman yo‘q.

Chunki fasxda:

• bu taloq emas,

• nikoh butunlay bekor bo‘ladi,

• er qaytib ololmaydi — faqat yangi nikoh bo‘lsa bo‘ladi.

Xulosa

• Agar er hujjatga qo‘l qo‘ygan bo‘lsa — taloq tushgan.

• Siz idda o‘tirasiz — ehtiyot uchun uch hayz.

• Agar erning “qaytib oldim” deyishi islоh niyati bilan bo‘lsa — o‘tadi.

• Agar isloh niyati bo‘lmasa — o‘tmaydi.

• Agar sud nikohni fasx qilgan bo‘lsa — erning qaytishi butunlay o‘tmaydi.

Vallohu a’lam.