Bismillah vassalatu vassalamu ‘ala Rasulillahi wa ba’d.

Qazo ro’zasini qachon tutish haqida Rasululloh (s.a.v.) dan aniq bir ko’rsatma kelmagan. Ya’ni, umumiy shariat dalillariga qaraganda, qazo ro’zani imkon qadar tezroq tutish kerak. Buni hammamiz bilamiz. Alloh taolo marhamat qiladi:
“Va sari’ū ilā mag‘firatin min rabbikum” – “Robbingizning mag‘firatiga shoshilinglar.”

Ya’ni, qarzni, qazo ro’zasini tezroq ado etish — bu aslida bor bo‘lgan, hammaga ma’lum va barchaning ittifoq qilgan masalasidir.

Lekin agar qazo ro’zani kechiktirsa, ya’ni kelasi Ramazongacha tutmasa, u holda odam gunohkor bo’ladimi yoki yo’qmi — bu ixtilofli masala. Jumhur ulamolar — ya’ni hanafiylar, shofe’iylar, hanbaliylar — aytishgan: qazo ro’zani keyingi Ramazon kelguncha, shu oraliqda tutib olish kerak. Agar keyingi Ramazon kirib qolsa va ro‘za hali tutilmagan bo‘lsa, unda odam gunohkor bo‘ladi, deyishgan.

Bunga Oysha (r.a.) onamizning hadislarini dalil qilib keltirishgan:
“Menda Rasululloh (s.a.v.) sababli tutolmay qolgan qazo ro’zalarim bo’lardi. Ularni Sha’bon oyigacha ado etib olardim.”
Ya’ni, Rasululloh (s.a.v.) menga ehtiyoj sezib qoladilar, deb kechiktirar edim.

Shu sababli jumhur ulamolar nazarida qazo ro’zani keyingi Ramazongacha ado qilmaslik — bu gunoh hisoblanadi. Vallohu a’lam — bu ixtilofli masala.

Lekin maslahat shuki, qarzingiz bo‘lsa, uni keyingi Ramazon kelmasidan oldin ado qilib oling. Agar iloji bo‘lmasa va kechiksa, baribir uni tutib berasiz. Alloh taolo Qur’onda aytadi:
“Faman kāna minkum marīzan aw ‘alā safarin fa ‘iddatun min ayyāmin ukhar” —
“Kim kasal bo‘lsa yoki safarda bo‘lsa, boshqa kunlarda (qazo qilib) tutadi.”

Vallohu a’lam.