Bismillah,
Alloh taologa hamdlar, undan keyin payg‘ambar kelmaydigan oxirgi payg‘ambar, uning oilasi, sahobalari va qiyomatgacha ularga yaxshilik bilan ergashganlarga salovot va salomlar bo’lsin.
Albatta, Alloh taolo Qur’onda: “Ey iymon keltirganlar, ahdlaringizga vafo qilinglar” degan. Rasululloh ﷺ ham dedilar:
“Eng ado qilinishi lozim bo‘lgan shartlar, ayollarning farjlarini halol qilishda (ya’ni nikohda) qo‘yilgan shartlardir.” (Buxoriy, Muslim)
Bu shuni bildiradiki, nikoh paytida qo‘yilgan shartlar shariatda eng hurmatli, e’tiborga molik shartlar hisoblanadi. Shunday shart bajarilishi vojibdir. Agar erkak bu shartga amal qilmasa, gunohkor bo‘ladi.
Agar siz nikohdan oldin: “Mendan keyin boshqa ayolga uylanmaysiz “ deb shart qo‘ygan bo‘lsangiz va turmush o‘rtog’ingiz bunga rozi bo‘lgan bo‘lsa, keyin esa bu shartni buzib boshqa ayolga uylangan bo‘lsa, sizda nikohni bekor qilish huquqi (ixtiyor) paydo bo‘ladi.
Bu huquq sizga tanlov beradi:
- Xohlasangiz, sabr qilib nikohda qolishingiz mumkin;
- Yoki, nikohni bekor qilishga qaror qilsangiz, bu sizning shar’iy huquqingiz.
Nikohni qanday bekor qilasiz? Bu masalada fuqaholar o‘rtasida ixtilof bor:
- Jumhur ulamolar: ayol shart buzilganda shar’iy qozining hukmi bilan nikohni bekor qiladi;
- Ba’zi Hanbaliy ulamolar: agar shar’iy qozi bo‘lmasa, ayol o‘zi nikohni bekor qilishi mumkin deyishadi.
Zamonaviy holatlarda, ayniqsa shar’iy qozi yo‘q joylarda, ishonchli ulamo, imom yoki diniy yetakchi huzurida — guvohlar bilan birga — holatni bayon qilib, shu shart buzilganiga asoslanib fatvo olgan holda nikohni bekor qilish yo‘li tanlanadi.
Aks holda, ayol har qanday norozilikda: “Men shart qo‘ygan edim, buzildi,” deb o‘zicha ajralib ketadigan bo‘lsa, bu ixtilol, tartibsizlik va shariatni oyoq osti qilishga olib keladi. Shuning uchun, bu masala diniy maslahatchi ishtirokida, guvohlar bilan muomala qilinishi kerak.
Shuni unutmang: erkak boshqa ayolga uylanganidan keyin sizning nikoh avtomatik tarzda buzilmaydi. Faqat sizga nikohni bekor qilish ixtiyori paydo bo‘ladi. Bu ixtiyor bilan siz yoki davom ettirishingiz, yoki yakunlashingiz mumkin.
Afsuski, ayrim jamiyatlarda erkaklar turmush qurishdan oldin turli va’dalar berib, keyinchalik ularni bajarmay qo‘yishadi. Bu — shariatning ruhiga zid, va bu xatti-harakatlar Allohning hadlarini e’tiborsiz qoldirish hisoblanadi. Shariatning izzati — undagi shartlarga sodiqlikdadir.
Xulosa:
- Nikohda qo‘yilgan shartlar muhim va bajarilishi vojib;
- Agar buzilsa, ayolda nikohni bekor qilish ixtiyori tug‘iladi;
- Bu ixtiyor — sabr yoki ajralishdan iborat;
- Agar shar’iy qozi yo‘q bo‘lsa, ishonchli ulamo huzurida, guvohlar bilan fatvo asosida bekor qilinadi.
Vallāhu a‘lam.
