Bismillah, alhamdulillah, vassalatu vassalamu ‘ala rasulillahi, amma ba’d.
Bu savol ko‘p bora berilgan. Allohning qadaridan, avvalgi savol-javob darsimizda bu masala tilga olinishi kerak edi, biroq esdan chiqib qolgan ekan. Shundan so‘ng esa boshqa savol-javob o‘tkazilmadi. Endi esa, bu masalaga tushuntirish berishimiz zarur.
Savolda aytilishicha, kitob sotib olinib, o‘sha kitobdagi ma’lumot asosida musobaqa tashkil etilmoqda. Men o‘sha musobaqaning mazmuniy tomoniga e’tibor qaratib, javob bergan edim. Keyinchalik ma’lum bo‘lishicha, voqeaning holati biroz boshqacha bo‘lib chiqdi.
Masalan, asl narxi 300–500 so‘m atrofida bo‘lgan kitoblar 800 so‘mgacha sotilmoqda. Minglab odamlar bu kitoblarni xarid qilmoqda. So‘ngra ular to‘lagan pullar hisobidan musobaqa tashkil qilinadi, kimdir umra yo‘llanmasini yutadi, yana kimlardir foyda ko‘radi.
Bu holat — ochiq-oydin lotereya va qumor hisoblanadi. Bunda, ba’zilar mening oldingi javobimga tayangan holda “joiz” deb aytishayotgan ekan, ammo men unday ma’noda joiz demaganman.
Savollarga berilgan javoblar har doim savol beruvchining bayoniga qarab bo‘ladi. Keyinchalik holatni to‘liq tushunganimizda esa, bu ish boshqacharoq ko‘rinishda ekanligi ayon bo‘ldi.
Kitoblar haddan ziyod baland narxlarda sotilmoqda, asosiy maqsad — daromad olish. Daromad esa kimlarningdir to‘lagan pullari evaziga kelmoqda. Lotereya ham shunday emasmi? Chipta sotiladi, o‘yin o‘tkaziladi, kimdir yutadi, aksariyat odam esa yutqazadi.
Bu yerda farqli jihat shuki, “Bu diniy musobaqa-ku”, deyishmoqda. Lekin diniy musobaqa bo‘lishi haromni halol qilmaydi. Musobaqani tashkil qilishda, agar chin niyat bilan ilmdan foyda olishni istasangiz, bu ishni boshqacha yo‘l bilan qilish mumkin.
Masalan, siz Alloh nomi bilan qasam ichib ayting: “Bu musobaqadan bir so‘m ham foyda olmaymiz. Hamma foyda qatnashchilarga mukofot sifatida beriladi”, deb.
Hatto shunday bo‘lsa ham, shubhali bo‘lib qoladi. Chunki bu holatda ham odamlarning o‘zlari to‘lagan pullar evaziga boshqalar yutuq olmoqda. Bu — qumorning mohiyati.
Alloh uchun taqvo qilaylik. Shubhali yoki ochiq harom bo‘lgan ishlarga aralashmaylik. Agar maqsadingiz yaxshi bo‘lsa, niyatingizga yarasha ajr olasiz, in shaa Alloh.
Kitob chiqaring, odamlar uni sotib olsin, foydalansin. Yoki ilmiy musobaqa tashkil etib, kimdir yaxshi natija ko‘rsatsa, homiylar tomonidan mukofot taqdim qilinsa — bu boshqa masala. Ammo bu yerda homiy yo‘q, mukofot musobaqaga qatnashganlarning pullari evaziga berilmoqda. Bu holat ochiqdan-ochiq qumor bo‘lib ko‘rinadi.
Vallohu a’lam.
