Bismillah, alhamdulilloh, vassalotu vassalamu ‘ala Rasulillahi, amma ba’d.

Ushbu hadisda Nabiy sallallohu alayhi vasallam:
«Laysa minna man lam yataghanna bil-Qur’an» – ya’ni “Kimki Qur’onni g’ina (ohang) bilan o‘qimasa, u bizdan emas”, deganlar.

Bu hadisni ulamolar ikki xil tarzda tushuntirishgan:

Aksar ulamolar bu yerda “yataghanna” so‘zini Qur’onni chiroyli ohang bilan, tajvidga rioya qilib, g’ina (musiqiy ohang emas, balki chiroyli talaffuz va ta’sirli qiroat) bilan o‘qish deb tushunganlar. Ular bu hadisdagi “bizdan emas” degan iborani “u kishi bizning yo‘limizda emas”, ya’ni sunnatga amal qilmayapti degan ma’noda tushuntiradilar.

Rasululloh sallallohu alayhi vasallamning o‘zlari ham Qur’onni chiroyli qilib, cho‘zib o‘qir edilar. Sahobalardan Abu Muso al-Ash‘ariy roziyallohu anhu haqida:
“Sen (Qur’on o‘qishda) go‘yo Dovudning mezmoridek ohang bilan o‘qiyapsan”, deb maqtaganlar.

Shuningdek, Ibn Mas‘ud roziyallohu anhu Qur’on o‘qiyotganlarida u zot u kishidan o‘qib berishni so‘rab, o‘zlari tinglab, yig‘lab turganlari rivoyatlarda kelgan. Bu Rasululloh sallallohu alayhi vasallam va sahobalarning Qur’onni chiroyli ohang bilan o‘qishga bo‘lgan e’tiborlarini ko‘rsatadi.

Ba’zi ulamolar, xususan Sufyon as-Savriy rahimahulloh, bu hadisdagi “yataghanna” so‘zini Qur’on bilan boy bo‘lish, ya’ni qalban va ma’nan Qur’on bilan kifoyalanib, unga tayanish deb tushunganlar. Ya’ni, kim Qur’on bilan yashamasa, u bizdan emas, degan ma’no. Ulamolarning bu talqini bo‘yicha, Qur’on bilan hayot tarzini belgilamagan, dunyo manfaatiga ko‘r-ko‘rona ergashgan odam haqiqiy musulmon yo‘lida emas, degan ma’no kelib chiqadi.

Shunday qilib, hadisda ikki ma’no mavjud:

Birinchisi: Qur’onni chiroyli ohang bilan, ta’sirli tarzda tilovat qilish kerakligi.

Ikkinchisi: Qur’on bilan yashash, unga tayanib hayot kechirish zarurligi.

Har ikkisi ham to‘g‘ri talqinlar bo‘lib, biri qiroat uslubiga, ikkinchisi esa ruhiy-ma’naviy bog‘liqlikka taalluqlidir.

Vallohu a’lam.