Bismillah,

Alloh taologa hamdlar, undan keyin payg‘ambar kelmaydigan oxirgi payg‘ambar, uning oilasi, sahobalari va qiyomatgacha ularga yaxshilik bilan ergashganlarga salovot va salomlar bo’lsin.

Aslida, bu savolga javob Rasululloh ﷺning davridan boshlanadi. U zot:

“Namozda imomlikni sizlardan Qur’onni ko‘proq bilgan kishi qilsin,”
deganlar. Chunki o‘sha davrda Qur’onni yodlagan kishi — ilmli kishi bo‘lgan. U nafaqat Qur’onni yod olgan, balki uning ma’nosini ham tushungan bo‘lgan.

Keyinchalik, fuqaholar bu masalada bahs yuritganlar:

• Qur’onni ko‘proq yodlagan kishi imom bo‘ladimi,

• yoki sunnatni chuqur tushungan kishi imom bo‘ladimi?

Hanafiy mazhabida bu masalada ikki xil qarash mavjud:

1. Qur’onni ko‘proq yodlagan kishi o‘tadi — deganlar bor. Bu hadisni zohiriy ma’nosiga tayanadilar.

2. Ammo boshqa ulamolar: kim sunnatni, fiqhni chuqurroq bilsa, o‘sha kishi imom bo‘ladi, deb ijtihod qilganlar.

Ya’ni, agar bir kishi:

• Qur’onni to‘g‘ri o‘qiy olsa (Fotiha va zam surada xatolik bo‘lmasa),

• Va sunnat ilmini (fiqhiy jihatlarni) yaxshi bilsa,
  shu kishi imomlikka haqliroq bo‘ladi.

Agar ular:

• Qur’onni o‘qishda teng bo‘lsa,

• Sunnatni bilishda ham teng bo‘lsa,

• Ilmda ham bir xil darajada bo‘lsa —
  u holda yoshi kattasi imomlikka o‘tadi.

Agar yosh ham teng bo‘lsa, qur’a tashlanadi, ya’ni kimga chiqsa, o‘sha imom bo‘ladi. Yoki ular navbat bilan: bir namozda biri, keyingisida boshqasi imomlik qiladi. Bu — katta muammo emas, balki kelishib, maslahat bilan hal qilinadigan masala.

Ammo har qanday holatda ham, masjidda bitta kishi imomlikka chiqishi kerak. Bunday bo‘sh qolmaslik lozim.

Xulosa:
Ilmi, qiroati va sunnatni bilish darajasi eng yaxshisi — o‘sha kishi imomlikka haqli. Agar hammasi teng bo‘lsa, yosh kattasi yoki qur’a orqali tanlanadi.
Vallohu a‘lam.