Bismillah,
Alloh taologa hamdlar, undan keyin payg‘ambar kelmaydigan oxirgi payg‘ambar, uning oilasi, sahobalari va qiyomatgacha ularga yaxshilik bilan ergashganlarga salovot va salomlar bo’lsin.
Agar shunday desa, talog‘i tushadi.
Masalan, “Bir haftadan keyin taloqsan”, “Hayzing kelsa taloqsan”, yoki “Oyning boshi kelsa taloqsan” desa, bu — muddat belgilanib, o‘sha muddatdan keyin taloq tushadi deganidir.
Qachon taloq tushmaydi?
Masalan, bir narsani boshqa narsaga shart qilib bog‘lab qo‘ysa, u holda taloq tushmaydi.
Agar bu man qilish uchun aytilgan bo‘lsa, u holda ham taloq tushmaydi.
Bu savolda esa, erkak aniq bir vaqtni belgilab aytyapti. Shuning uchun, “Bir haftadan keyin taloqsan”, “Hayzing kelsa taloqsan” degan bo‘lsa,
-
o‘sha bir hafta to‘lishi bilan taloq tushadi,
-
hayzi boshlanishi bilan yoki
-
hayzi tugashi bilan taloq tushadi.
Ya’ni bu aniq vaqt yoki holatga bog‘langan taloq bo‘ladi.
Ammo masalan:
-
“Ko‘chaga chiqsang taloqsan”,
-
“Falonchi bilan gaplashsang taloqsan”,
-
“Falon ishni qilsang taloqsan”,
-
“Qilmasang taloqsan”,
degan so‘zlar esa qasam ichish ma’nosida bo‘ladi.
Ya’ni, bizda aytiladi-ku: “Bir narsa qilsang — o‘lding!”, “Shuni qilsang — yo‘q bo‘lasan!” degandek.
“Talog‘san” degani — “Men seni taloq qilaman” degan qasam bo‘ladi.
Shuning uchun, agar u shunday deganidan keyin xotini o‘sha ishni qilib qo‘ysa, erkak o‘z qasamiga sodiq qolish uchun taloq berishi kerak bo‘ladi.
Agar taloq bermasa, qasamining kafforatini beradi, va masala shu bilan tugaydi.
Bu holda talog‘i tushmaydi, ammo qasam buzilgan bo‘ladi va kafforat bilan tozalanadi.
Ammo agar erkak:
-
“Bir haftadan keyin taloqsan,” desa — bir hafta o‘tishi bilan xotini taloq bo‘ladi.
-
“Hayzing tugashi bilan taloqsan,” desa — hayzi tugaganda taloq tushadi.
-
“Oyning boshida taloqsan,” desa — o‘sha oy boshlanganida taloq tushadi.
-
“Ramazon tugashi bilan taloqsan,” desa — Ramazon tugaganda taloq tushadi.
Bu hollarda u talog‘ni muayyan muddatga bog‘lagan bo‘ladi, va o‘sha muddat tugashi bilan taloq kuchga kiradi.
Xulosa:
Agar erkak taloqni aniq vaqt bilan aytsa — muddat tugaganda taloq tushadi.
Agar biror shart bilan bog‘lasa — bu qasam ma’nosida bo‘ladi;
ayol o‘sha ishni qilsa, erkak qasamini buzgan bo‘ladi va kafforat beradi.
Vallohu a‘lam.
