Bismillah,

Alloh taologa hamdlar, undan keyin payg‘ambar kelmaydigan oxirgi payg‘ambar, uning oilasi, sahobalari va qiyomatgacha ularga yaxshilik bilan ergashganlarga salovot va salomlar bo’lsin.

Ha, shunday. Ya’ni sunnat shuki, azon aytilayotganda, xususan ḥayya ʿalaṣ-ṣalāh va ḥayya ʿala-l-falāḥ deyilayotganda muazzin o‘ng va so‘lga burilib aytadi. Bu Rasululloh ﷺ davrida muazzinlarning azon aytish sifati sifatida rivoyat qilingan.

Bu qarashning sababi (ya’ni hikmati) shuki: ovoz barcha tomonga yetib borsin. Masalan, agar ovoz faqat oldinga qarab aytilsa, yon tarafdagilar eshitmasligi mumkin. Shuning uchun, ḥayya ʿalaṣ-ṣalāh deganda o‘ng tomonga, ḥayya ʿala-l-falāḥ deganda esa chap tomonga qarab aytish bilan ovoz kengroq tarqaladi.

Hozir mikrofon bilan azon aytilayotgan davrda esa bu hikmat (sababi) biroz o‘zgargan. Chunki mikrofon ovozni hammaga yetkazadi. Lekin baribir ulamolar orasida bitta masala bor: “Agar hikmati topilmasa ham, azon ibodat bo‘lganligi uchun Rasululloh ﷺdan qanday yetgan bo‘lsa, o‘shanday qilinaveradimi?” Masalan, azon aytayotganda qiblaga qarab turish, tik holatda aytish, qo‘lni quloqqa qo‘yib aytish — bularning bari sunnat sifatida rivoyat qilingan. Shuning uchun ba’zi fuqaholar: “Ha, qanday bo‘lsa ham, Rasululloh ﷺ va sahobalari qanday qilgan bo‘lsa, o‘shanday qilish kerak”, deganlar. Mikrofon esa faqat ovozni uzaytiruvchi vosita, asl shaklni o‘zgartirmasligi kerak.

Demak, ehtiyot jihatdan, azon ḥayya ʿalaṣ-ṣalāh va ḥayya ʿala-l-falāḥ degan joylarda o‘ng va chap tomonga burilib aytiladi. Chunki bu holat ibodatning bir shakli sifatida kelgan. Hozir o‘tirib, mikrofon orqali aytilsa ham, bu shaklga xilof bo‘ladi.

Shuning uchun eng ehtiyotli yo‘li — azonni Rasululloh ﷺ sunnatlari asosida, ya’ni ḥayya ʿalaṣ-ṣalāhda o‘ngga, ḥayya ʿala-l-falāḥda chapga qarab aytishdir. Mikrofon esa faqat ovozni kuchaytiruvchi vosita xolos.

Vallāhu a‘lam.