Ustoz, Ka’bada tavof eng afzal ibodat deyiladi. Agar tavofdan charchalsa, namoz o‘qish tavsiya qilinadi, chunki bir rakat namoz 100 000 rakatga teng deyilgan. Biroq Masjid al-Haromning barcha qavatlarida odam ko‘p, erkak-ayol aralash, tiqilinch bo‘ladi. Shu bois, ayol kishi umrani ado qilgach, yana nafl tavof qilishi afzalmi, yoki chekkaroq joyda namoz o‘qib, Qur’on tilovat qilgani afzalmi?
Vallāhu a‘lam, bu masalada ulamolar o‘rtasida ixtilof mavjud.
Ba’zi ulamolar:
Masjid al-Haromda namoz o‘qish afzal, chunki Rasululloh ﷺ aytganlar:
“Bu masjidda o‘qilgan bir rakat namoz boshqa joydagi 100 000 rakatga teng.”
(Musnad Ahmad, Ibn Majah)
Boshqa ulamolar esa:
Tavofni afzalroq deb hisoblashgan, ayniqsa uzoqdan kelgan mehmonlar (afāqiylar) uchun. Chunki Qur’onda Alloh taolo aytadi:
“لِلطَّآئِفِينَ وَٱلْعَـٰكِفِينَ وَٱلرُّكَّعِ ٱلسُّجُودِ ١٢٥”
“…tavof qiluvchilarni, i’tikofda o‘tiruvchilarni, ruku’ va sajda qiluvchilarni…”
(Surat al-Baqara, 125)
Bu oyatda tavof qilish ibodatlar ichida birinchi o‘rinda zikr qilingan.
Nima qilish afzal?
Agar ayol kishi:
-
Charchagan bo‘lsa,
-
Tiqilinch muhitda noqulaylik sezsa,
unda u uchun eng afzal ish — bir marta nafl tavof qilib, so‘ngra chekkaroq joyda Qur’on o‘qish, zikr qilish, nafl namozlar bilan mashg‘ul bo‘lishdir.
Chunki:
-
Namozni boshqa joyda ham o‘qish mumkin, lekin tavof faqat Ka’bada qilinadi.
-
Ammo kuch yetmasa, toqatdan tashqariga chiqmaslik kerak, Alloh bunday narsani talab qilmaydi.
Xulosa:
-
Ikkalasi ham afzal ibodat: tavof ham, namoz ham;
-
Agar imkon bo‘lsa, kamida bir marta nafl tavof qilib, keyin dam olib, namoz, Qur’on bilan mashg‘ul bo‘lish yaxshi;
-
Tovon og‘rig‘i, charchoq, tiqilinch holatda esa, o‘zingizga yengil bo‘lganini tanlang.
Alloh toqatdan ortiq narsani yuklamaydi. (Baqara, 286)
Vallāhu a‘lam.