Bismillah,

Alloh taologa hamdlar, undan keyin payg‘ambar kelmaydigan oxirgi payg‘ambar, uning oilasi, sahobalari va qiyomatgacha ularga yaxshilik bilan ergashganlarga salovot va salomlar bo’lsin.

Bu darajadagi hisob-kitoblar, xalq tilida aytilgandek, “nemischasiga hisob-kitob” deb ataladi. Odamlar orasida bunday aniq va sovuqqon hisob-kitob qilishni “nemis bo‘lmang” deyishadi. Chunki musulmon odam muruvvatli, ochiqko‘l va saxiy bo‘lishi kerak. U boshqalarga berishni yaxshi ko‘radi.

Yurtimiz urfida ham biror kimsa qo‘shnisiga ovqat bersa, keyinchalik u ham imkon topganida ovqat qilib chiqaradi. Yoki bir ayol issiq non yopsa, bir-ikki qo‘shniga uzatadi. Bu o‘zaro sovg‘a-salomlar, muloqotlar yurtdoshlarimiz orasida qadimdan mavjud bo‘lgan odatdir. Bu do‘stlik, mehr-oqibat aloqalarini mustahkamlaydi.

Agar odam berilgan har bir narsaning pulini yoki o‘rnini albatta qaytarish kerak deb o‘ylasa, bu muruvvatsizlik bo‘ladi. Chunki oilada, aka-uka yoki ovsinlar o‘rtasida mehr-oqibat ustuvor bo‘lishi kerak. Masalan, ukalar akasining kiyimlarini kiyib katta bo‘ladi, bu holat odatiy va qadrli narsa. Aka ukasiga homiy bo‘ladi, uka akasining izidan yuradi.

Agar har bir yaxshilikning ortidan pul talab qilinaversa, odamlar yaxshilik qilishdan cho‘chiydi. Chunki u: “Men shuncha narsani berdim, lekin pulini qaytarmadi”, deb o‘ylaydi. Ikkinchisi esa: “Pulini to‘lab bo‘lganman, nima uchun minnat qilay?” deydi. Natijada samimiyat yo‘qoladi, fazlu karam o‘rnini sovuq hisob-kitob egallaydi.

Islom dini bunday muruvvatsizlikdan qaytargan. Qur’on va Sunnatda insonlarni saxovatli, bag‘rikeng, muruvvatli bo‘lishga undaydi. Har bergan narsa evaziga albatta narsa yoki pul kutish Islomning ruhiga to‘g‘ri kelmaydi. Bu yerda maqsad – bir-biriga yaxshilik ulashishdir, daromad olish emas.

Xulosa:
Oila a’zolari va yaqin qarindoshlar o‘rtasidagi sovg‘a-salomlar, yeguliklar va yordamlar samimiylik asosida bo‘lishi kerak. Ularning har birini hisob-kitob qilish, pulga bog‘lash Islomda maqtalgan muruvvat, fazlu karam va mehr-oqibatni yo‘qotadi.

Vallāhu A‘lam.