Ya’ni, eri mahrini bermasa degani — bu tafsilotli masala.
Masalan, eri mahrni “nasiya”, ya’ni keyinroq beraman deb uylangan bo‘lsa, va ayol ham bunga “xo‘p” degan bo‘lsa, unda ayol kishi o‘z bilganini qilaveradi degani emas.
Ammo er: “Bir oy ichida beraman” deb va’da bergan bo‘lsa va oradan bir yil o‘tib ham bermayotgan bo‘lsa, ayol mahrini talab qilishi va mahr berilmaguncha o‘zini to‘xtatib turishi mumkin.
Ya’ni eriga itoat qilmay turishi, “nushuz” deyiladi bu holat — ya’ni safarga chiqib ketishi, to‘shakda xizmatdan bosh tortishi yoki xizmat qilmasligi mumkin.
“Agar mahrimni bersang, xizmat qilaman”, deb aytishi mumkin.
Hanafiy mazhabida shu fatvo aytilgan.
Ya’ni bu narsa, vallohu a’lam, hozirgi kunda ham o‘rinli: agar erlar mahrni bermay cho‘zsalar, ayollar o‘z haqini talab qilishi va unga bog‘liq xizmatlarni to‘xtatishi mumkin.
Chunki mahr — ayolga berilishi kerak bo‘lgan huquqiy haqi hisoblanadi.
Erkak va’da qilgan narsasini bermayapti.
Endi bermagandan keyin ayol ham bergan xizmatini, ya’ni itoatini vaqtincha to‘xtatib turishi mumkin.
To’g‘ri, bu shariat maqosidlariga ham muvofiqdir.
Ammo “Mahr bermadi” deb, ayol bilganini qilaversin, erining iznisiz harakat qilsin, degan umumiy hukm chiqarilmaydi.
Agar er va’da qilgan va o‘sha va’da vaqti kelib ham bajarmayotgan bo‘lsa — ayol o‘z haqini talab qilishi mumkin.
Ammo va’daning vaqti hali kelmagan bo‘lsa, yoki ayol “Keyinroq bersa ham bo‘ladi” deb rozi bo‘lsa, unda ayol sabr qilishi kerak.
Bu holda ayol o‘z bilganicha itoatsizlik qilishga haqqi yo‘q.
Agar er va’da qilgan va va’da vaqti kelgan bo‘lsa, lekin haligacha bermagan bo‘lsa va ayol mahrini talab qilsa ham bermasa — u holda ayol ma’lum xizmatlarini to‘xtatishi mumkin.
Vallohu a’lam.