Bismillah,
Alloh ta’ologa hamdlar, undan keyin payg’ambar bo’lmaydigan payg’ambarga, uning oilasi, sahobalari va to qiyomatgacha ularga yaxshilikda ergashganlarga salavot va salomlar bo’lsin.

Rasululloh sollallohu alayhi vasallam aytganlarki, Ramazondan bir yoki ikki kun oldin ro‘za tutmanglar, illo ro‘za tutishni odat qilgan kishi bundan mustasno, deganlar. Agar kimdir doimiy ravishda, masalan, payshanba va dushanba kunlari ro‘za tutishga odatlangan bo‘lsa va bu kunlar Ramazondan bir yoki ikki kun oldinga to‘g‘ri kelib qolsa, u holda u ro‘za tutishi mumkin. Ammo odatda bunday odati bo‘lmagan kishi Ramazondan bir kun oldin ro‘za tutgan bo‘lsa, ro‘zasini ochib yuborgani ma’qul.

Agar ro‘zani ochsa, u uchun kafforat lozim bo‘lmaydi. Nafl ro‘za tutgan kishi uni ochsa, qazo tutishi kerakmi yoki yo‘qmi, bu masalada ixtilof bor. Hanafi ulamolari nafl ibodatlar boshlanishi bilan vojibga aylanadi, deb hisoblashadi. Ya’ni, agar biror kishi nafl ro‘za tutishni boshlab yuborsa, uni oxiriga yetkazishi lozim bo‘ladi. Agar buzib qo‘ysa, uni qazo qilib tutishi kerak bo‘ladi.

Biroq, jumhur (ko‘pchilik) ulamolar nafl ibodatlari boshlanishi bilan vojibga aylanmaydi, deyishadi. Faqat Haj va Umra ibodatlari bundan mustasno, chunki Alloh taolo:

وَأَتِمُّوا۟ ٱلْحَجَّ وَٱلْعُمْرَةَ لِلَّهِ

“Alloh uchun haj va umrani tugal ado eting.” degan.

Shuning uchun nafl ro‘za tutgan kishi ro‘zasini ochsa, gunohkor bo‘lmaydi va qazosini ado etish ham shart emas.

Nafl ro‘zani ochishga yana bir dalil: “Nafl ro‘za tutgan kishi o‘ziga o‘zi amirdir, xohlasa davom ettiradi, xohlasa ochib yuboradi”, deyiladi. Shuning uchun agar kishi mehmon bo‘lib qolganda yoki mehmon kutayotgan bo‘lsa, uning huzurida ovqatlanish orqali xursand qilishi mumkin bo‘lsa, ro‘zasini ochishi joiz. Agar ro‘zador odam qiyin ahvolga tushib qolsa, hech qanday sababsiz ham ro‘zasini ochib yuborsa, bu ham joiz bo‘ladi.

Albatta, ro‘zani oxirigacha tutib qo‘yish afzal, ammo ochib yuborish joiz va qazo ham shart emas. Ba’zi rivoyatlarda nafl ro‘zasini ochgan kishi bir kun qazo tutishi kerakligi aytilgan, ammo ulamolar bu rivoyatlarni zaif deb hisoblashgan. Shuning uchun nafl ro‘zani ochgan kishi uchun qazo yoki kafforat shart emas. Xususan, agar Ramazondan bir kun oldin ro‘za tutish man qilinganligi sababli ochayotgan bo‘lsa, bu holatda ham kafforat lozim bo‘lmaydi.

Vallohu a’lam.