Bismillah,
Alloh ta’ologa hamdlar, undan keyin payg’ambar bo’lmaydigan payg’ambarga, uning oilasi, sahobalari va to qiyomatgacha ularga yaxshilikda ergashganlarga salavot va salomlar bo’lsin.

Kishini bermoqchi bo‘lgan zakotidan qarzlari ayrilib tashlanadimi yoki yo‘qmi, bu masalada ulamolar o‘rtasida ixtilof bor. Aksar ulamolar shunday deyishadi: agar bir kishining qo‘lida nisobga yetgan puli bo‘lsa va odamlar bilan hisob-kitob qilishi kerak bo‘lgan qarzlari bo‘lsa, qarzlarini hisobdan chiqarib qolgan puli nisobga yetsa, zakot beradi. Agar qolgan puli nisobga yetmasa, zakot berish shart emas.

Ba’zi ulamolar esa qarz zakotning vojib bo‘lishiga to‘sqinlik qilmaydi, deb hisoblashadi. Ular aytadilar: insonning qarzi bo‘lsa ham, agar qo‘lida bir yildan beri turgan va zakot shartlariga mos keladigan moli bo‘lsa, zakot berishi kerak. Rasululloh (sollallohu alayhi vasallam) zakot yig‘ish uchun sahobalarni yuborganlarida, ular kimning qarzi bor-yo‘qligini so‘rab o‘tirmaganlar.

Shuning uchun qarz zakotning vojib bo‘lishini to‘sadigan narsa emas, qo‘lida bor puldan zakot beriladi. Masalan, savolda aytilyapti: besh yoki olti oydan keyin to‘layman, deb mashina yoki do‘kon olganman. Bunday qarzlarni ayirib tashlanmaydi. Bu fikr – kuchliroq dalilga ega. Chunki to‘lash muddati kelmagan qarzlar zakot berishga to‘sqinlik qilmaydi.

Agar bir kishining muddatli qarzi bo‘lsa, ya’ni yaqin kunlarda to‘lashi kerak bo‘lgan qarz bo‘lsa, u qarzni ayirib, qolganidan zakot beradi. Ammo to‘lash muddati kelmagan bo‘lsa, bunday qarzlar hisobga olinmaydi. Misol uchun, kimdir kelasi oy ijara to‘lovini yoki boshqa xarajatlarini to‘lash uchun pul ajratib qo‘ygan bo‘lsa, bu summani zakot hisobidan ayirib tashlamaydi. Lekin agar hisob-kitob qilayotgan vaqtda qarzining muddati kelgan bo‘lsa yoki u hali to‘lanmagan, ammo qarz sifatida yozilgan bo‘lsa, bularni hisobdan chiqarib, qolganiga qarab zakot chiqaradi.

Aytganimizdek, agar qo‘lida turgan 11 ming dollarning hammasi bir yildan beri bo‘lsa, hammasidan zakot beradi.

Vallohu a’lam.